Uluslararası Lojistik Terimleri Sözlüğü
A
A.I.D : "Agency for International Developement"için kısaltma.ABD
Uluslar arası Kalkınma Ajansı. ABD hükümetinin özellikle savaş,iç savaş,salgın
hastalık,kıtlık v.b.gibi olağanüstü olaylardan zarar gören ülkelere yaptığı
yardımları düzenleyen kuruluş.
A.T.A : "American Truckers Association"için kısaltma.Amerika
Kamyoncular Birliği.
AAR : "Against All Risks"için kısaltma.Sigorta poliçelerinde
"Bütün Riskler Dahil"maddesi için kullanılır.
A.A.R : "Association of American Railroads"için kullanılan
kısaltma.Amerika Kıtası Demiryolu Birliği.
ABAFT: Gemiler için kıça doğru,kıç tarafta,kıç tarafında.Geminin kıçı ile
ortası arasında bir yer.
ABANDON: Yükleyici yada alıcının mallarını bırakması,tek etmesi.
ABATEMENT: Mala zarar gelmesi ya da tarife üzerinde fiyatlandırma
halinde fatura üzerinden izin verilen indirim.
ABI: "Automated Broker Interface"için kısaltma.ABD Gümrüğü'nde
acentelerin ithalat işlemlerini gerçekleştirebildiği EDI sistemi.
ABOARD: Yükün taşıma vasıtasının üstüne konması,yükün vasıta üstünde olması.
ABSORPTION: Bir taşıyıcının başka bir taşıyıcının masraflarını
yükleyiciye/göndericiye aksettirmeden üstlenmesi.
ACCEPTANCE: Keşidenin/ödemeyi yapacak olanın kabul ettiği ve vadesi
geldiğinde koşulsuz olarak ödemekle yükümlü olduğu vadeli draft veya ödeme
çeki.Kabaca,belirlenen şartlarda malın satın alınması anlaşmasıdır.
ACCESSORIAL CHARGES: Taşıma kaplarının kirası,döviz kuru ve teslim masrafları
gibi temel tarifeye eklenen masraflar.
ACQUIESCENCE: Bir konşimento gönderici/yükleyici tarafından protesto
edilmeden kabul edilir veya imzalanırsa,gönderici sessiz kalarak anlaşma
şartlarını kabul etmiş sayılacağına dair ifade.
ACQUITTANCE: Yük üzerindeki iddialardan vazgeçtiğini gösterir belge.
A.C.S.: "Automated Commercial Systems"için kısaltma.ABD
Gümrüklerinin EDI BILGE sistemi.
ACT OF GOD: Doğal afet.
AD VALOREM: Daha çok vergi sistemlerinde kullanılan"Değere
Göre" anlamına gelen Latince terim.
ADMINISTRATIVE LAW JUDGE: ABD'de "İdari Yargıç"
ADMIRALITY: ABD'de "Bahriye Mahkemesi".İngiltere'de Deniz
Kuvvetleri Kumandanlığı.
ADVANCE: 1.Peşin avans 2.Daha önce rezervasyonu yapılmış kısa süre içinde
hareket edecek olan gemiyi taşımak.
ADVANCED CHARGES: Nihai olarak gönderici/yükleyici veya alıcı/konsiyeden
tahsil edilecek olan ve bir taşıyıcıdan diğerine aktarılan taşımacılık ücreti.
ADVENTURE: Göndericinin/yükleyicinin tüm riskleri üzerine aldığı
yükleme.
ADVICE OF SHIPMENT: Yükleme talimatı.Yerli ya da yabancı alıcının yükün
ambalajlanması,rota tayini vb. konulara ilişkin gönderdiği not. Faturanın bir
kopyası ve istenildiği takdirde konşimentonun bir kopyası bu talimata eklenir.
ADVISING BANK: Ticari bir işte tacirin nam ve hesabına kredi ilişkisini
başlatan banka.
AFFREIGHTMENT, CONTRACT OF: Yük yeri rezervasyon kontratı.Bir denizyolu
taşıyıcısının bir ihracatçı veya ithalatçıya belirli zamanda belirli tarifede
gemisinde kargo yeri sağlama garantisi veren kontrat.
AFT: Gemi,uçak gibi araçların arka kısmı.
AGENCY TARIFF: Acente Tarifesi.Bir acentenin birçok taşıyıcı adına
yayınladığı tarife.
AGENT: Acente.Bir sözleşme veya vekalete dayanarak başkası ya da bir firma
adına sözleşme düzenlemeye ve hareket etmeye yetki almış kişi yada kurum.
AGGREGATE SHIPMENT Farklı satıcılardan tek bir alıcı/konsiyeye gönderilecek
yükün bir araya getirilip konsolide edilerek tek bir yük halinde taşınması.
AGREED WEIHGT Taşıyıcı ile gönderici arasında yükün mutabık kalınan
ağırlık yada tonajı.
AIRWAY BILL Hava Konşimentosu.Gönderici ile hava taşıyıcı arasında
ciro edilemez formda hazırlanan taşıma senedi.
ALL IN Her şey dahil fiyat.Çıkıştan varışa tüm masrafları kapsayan anlaşma.
ALONGSIDE Geminin yan tarafı,borda."Alongside" kayıtlı
şekilde teslim edilen mallar limanda yüklemeye uygun biçimde bordaya konur.
ALTERNATIVE RATES Alternatif navlunlar.
AMBIENT TEMPERATURE Çevre ısısı.Bir konteynır için çevre ısısı atmosfer
sıcaklığıdır.
AMERICAN BUREAU OF SHIPPING Amerikan Denizcilik Bürosu.Amerikan
gemilerinin seyrüsefere uygunluğunu tescil eden kuruluş.
AMS "Automated Manifest System" için kısaltma.ABD Gümrüğü'nün
"Otomatik Özet Beyan Sistemi".
ANTI-DUMPING DUTY Anti-damping vergisi.İthal malların satışını özendirmemek
ve bu malların yerli mallara ikame edilmesini teşvik etmek için konulan vergi.
ANY QUANTITY (A.Q.) Belirlenen navlunun,mal miktarına bağlı olmadan
uygulanacağını belirten ifade.
APPARENT GOOD ORDER Harici muayenede malın zarar görmediğinin tespiti.
APPRAISEMENT Eşyanın gümrük kıymetinin tespiti.Gümrük yetkilileri
tarafından ithal edilen malın vergilendirilecek değerinin belirlenmesi.
APPRAISER'S STORES İthal edilen malların gümrük kıymetinin tespiti için
numunelerin alındığı,incelendiği,ölçüldüğü gümrük deposu.
ARBITRARY Sabit fiyatın üstüne keyfi,ihtiyari fiyat koymak.
ARRIVAL NOTICE Varış İhbarnamesi.Taşıyıcı tarafından malın konşimentoda
belirtilen noktaya ulaştığında alıcı/konsiyeye veya acentesine gönderdiği nota.
ASC X12 "American Standards Committee x12" için kısaltma.Amerikan
Standartları Komitesi.ABD'de elektronik veri değişimi standartlarını
belirlemekle yükümlü kuruluş.
ASSIGNMENT Konşimento yada kıymetli evrakı tahsis etme.Mülkiyet veya
sair bir hak tesisi için kıymetli evrakın devri.Emre yazılı senetlerde
(konşimentolarda) ciro;nama yazılı senetlerde yazılı bir devir beyanı.
ASTERN Tornistan.
ATA CARNET ATA KARNESİ.Fransızca "Admission Temporaire" ve
İngilizce "Temporary Admission" ifadelerinin birleştirilmesiyle
oluşturulan terim.Fuar,sergi,ticari numune ve profesyonel ekipmanın sistemi
kabul eden ülke topraklarını belirli bir süre için gümrüksüz giriş çıkışını
sağlayan,ilgili ticaret odaları tarafından düzenlenen belge.
ATDNSHINC "Any Time,Daytime;Night,Sundays and Holidays
Included" için kısaltma.Her zaman;gece,gündüz,pazarları ve tatiller dahil.
ATWARTSHIPS Geminin enine çapraz yönü.
AVOIRDUPOIS POUNDS 0.4535924277 kilogram eşitinde yük ağırlık birimi.
AWWL "Always Within Institute Warranties Limits" için kısaltma.
"Her zaman Garanti Limitleri İçinde" anlamında sigortacılık deyimi. B
B/L "Bill of Lading" için kısaltma.Konşimento.Konşimentolar,üzerinde
yazılı şartlara paralel olarak; "Negotiable/Straight
(Non-Negociable)","Clean/Dirty (Unclean)",
"Master/House", "Services/Express",
"Received/Open/Shipped" gibi adlandırmalara sahip olabilmektedir.
Konşimento çeşitleri : 1."Ocean/Marine B/L": Limandan limana yapılan
taşımayı içeren konşimentodur ve taşıyıcı,kaptan veya acente tarafından
imzalanır.Kara,demiryolu vb. iç taşımaları içermez. 2. "Combined B/L"
: Kargonun kara,deniz ve hava kombinasyonları ile taşınması söz konusu olduğunda
tanzim edilen konşimento çeşididir. 3. "Through B/L" : Kargonun
birden fazla deniz aracı ile taşınması söz konusu olduğunda düzenlenen
konşimentodur.
BACK HAUL Geri dönüş.Geri dönüş yükü.
BAF "Bunker Adjusment Factor" için kısaltma.Akaryakıt Ayarlama
Faktörü.Deniz hat işletmecilerini dalgalanan akaryakıt fiyatlarından korumak
için kullanılır."FAF-Fuel Adjusment Factor" olarak da geçer.
BALLOON FREIGHT Hafif ve hacimli yük.
BANK GUARANTIEE Banka garantisi.Bankanın taşıyıcıya orijinal konşimentonun
kaybolması ya da yanlış yere gitmesi halinde verdiği garanti.
BARGE CARRIERS Mavna taşıyıcısı.Mavnalı taşımak için tasarlanan gemi.
BARRATRY Gemi kaptanı veya diğer gemi yönetiminin,gemi sahibinin
rızası ve amaçları dışında gerçekleştirdikleri yasadışı davranışlar veya
yolsuzluklar için kullanılan terim.Zarara yol açacak ihmal ve diğer
yolsuzluklar da bu kapsama girer.
BARREL (BBL) Varil.60 'F'de 42 galon sıvıyı taşıyabilen kap.
BASE RATE Ana navlun.Ek masrafları haricindeki temel tarifede
belirlenen taşımacılık ücreti.
BB 1."Ballast Bonus" için kısaltma.Geminin bir önceki
seferindeki tahliye limanı ile bir sonraki seferindeki yükleme limanı arasında
ana navlun hesabında önemsiz görülmeyecek kadar bir boş gidiş mesafesi ve
maliyeti olması halinde,bu boş gidiş maliyetini karşılamak için alınan
ücrettir. 2."Bare Boat" için kısaltma.Çıplak gemi kiralama.
3."Bar-Bound" için kısaltma.Tahıl ticaretinde "River Plate"
sağlık koşulu.
BCO "Beneficial Cargo Owner" için kısaltma.Yararlanan yük
sahibi.Varış yerinde malı teslim alan,malın taşınmasında üçüncü kişi olarak
hareket etmeyen ve kayıtlarda ithalatçı olarak belirtilen kişi.
BEAM Geminin genişliği.
BELT LINE Ticari bölgede hizmet veren değişimli ray sistemi.
BENEFICIARY Lehdar.Ödeme almaya yetkili kılınan şahıs veya firma.
BERTH TERMS Yükleme ve boşaltma şartı.Geminin yükleme aldığı rıhtımdan
boşaltma yapacağı rıhtıma kadar masrafları kapsayan şartlar."Yanaşma
Şartı" olarak da geçer.
BILETERAL Karşılıklı.Tarafların karşılıklı rızasını gösteren kontrat
terimi.
BILL OF EXCHANGE Senet,poliçe,konşimento gibi ödeme araçları.
BILL OF LADING Konşimento.Mal,hammadde ve eşyanın taşınmasında kullanılan
çok yönlü kullanımı olan temel ve kıymetli evrak.Konşimento navlunu,taşınan
malların özelliklerini,rotayı ve yük üzerindeki mülkiyet hakkı olan tarafları
belirler.
BILL OF SALE Yükün mülkiyetini bir ödeme veya borçlanma karşılığında
devreden vesika.
BILL OF PARTY Hizmet karşılığında ödeme yapmakla mükellef kılınan
müşteri.
BILLED WEIGHT Faturalandırılmış ağırlık.Konşimentoda belirtilen yükün
ağırlığı.
BLANKET BOND Birkaç kişi,mal ve eşyayı kapsayan tahvil.
BLANKET RATE Tek bir yüklemedeki değişik mal kalemlerine uygulanabilir
taşıma ücreti/tarifesi.
BLANKET WAYBILL Birden fazla seferle taşınan yük için düzenlenen konşimento.
BLIND SHIPMENT Konşimentoda alıcısı veya gönderici belirtilmeden yapılan
yükleme.
BLOCK STOWAGE İstem dışı oynamaları önleyecek biçimde yapılan yük istifi
BLOCKED TRAINS Blok tren.Farklı istasyonlarda durup vagon eklenip
çıkartılmadan,tek bir varış noktasına çok sayıda vagonu taşıyan yük treni.
BLOCKING OR BRACING Yüklerin sabitlenmesi için yanlarına konan ağaç yada metal
destekler.
BLS (BALES) Balya.
BOARD Borda.Araca erişim sağlama.
BOARD FEET 12 inç genişliğinde 1 feet uzunluğunda yük ölçüsü.
BOBTAIL Treylersiz bir çekicinin karayolunda seyretmesi.
BOGIE Konteynerin altına monte edilen tekerlek sistemi.
BOLSTER Şasiye monte edilen Konteynerin güvenliğini sağlayan parça.
BOND PORT Giriş gümrük limanı.
BONDED FREIGHT Gümrüklü yük.
BONDED WAREHOUSE Gümrüklü depo.Gümrük yetkilileri tarafından gümrük
işlemlerinin tamamlanıncaya kadar malın depolanmasına izin verdiği antrepo.
BOOKING Rezervasyon.
BOOKING NUMBER Rezervasyon numarası.
BOTTOM SIDE RAILS Konteynerin tabanındaki uzunluksal yapı elemanları.
BOTTOM-AIR DELIVERY Sıcaklık kontrollü konteynerde hava sirkülasyonunu
sağlayan düzenek.
BOW Geminin önü.
BOXCAR Kapalı demiryolu yük aracı.
BREAK BULK Dökme yük.
BRIDGE POINT Ön taşıma noktası.Bir limandan başka limana taşınan yükün
toplandığı kara noktası.
BRIDGE PORT Ön taşıma limanı.Bir gemiyle taşınan yükün toplanarak
konteynere yüklendiği ve yeniden taşınmak üzere başka bir limana aktarıldığı
liman.
BROKEN STOWAGE Yüklenen kargonun cins ve özelliğinden ya da
yerleştirilmesindeki planlama hatasından dolayı kullanılamayan alan.
BROKER Komisyoncu.Bir yükü taşımaya hazırlanan ve yükün taşınmasından bir
komisyon elde eden kişi.
BROKERAGE Komisyonculuk.
BULK CARGO Dökme yük.Maden cevheri,kömür,kum vb. gibi,paketlenmemiş
veya konteynere konmamış,üzeri işaretlenmemiş yük.
BULK CARRIERS Dökme yük taşıyıcısı.Hububat,gübre,maden filizi ve petrol
gibi dökme malları taşımak için inşa edilmiş bütün gemiler.
BULK-FREIGHT CONTANIER Dökme yükler için bir boşaltma kapağı olarak olan
konteyner.
BULKHEAD Ayraç. Konteyner,vagon vb. taşıma kaplarında malların
birbirinden ayrı taşınmasına yarayan separatör.
BULL RINGS Taşınan malı sağlamlaştırmak ve kaymasının engellemek için
konteynerin tabanına yerleştirilen parçalar.
BUNKER CHARGE Yakıt ayarlama faktörü. bkz.BAF
BUNKERS Gemi yakıtı.C
C&F "Cost and Freight" için kısaltma.Kargo satış terimi olarak
"Navlun ve Maliyet". Satıcının malın maliyetini ve varış limanına
kadar taşıma masraflarını üstlendiği satış türü.INCOTERMS terimlerini
belirleyen Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) 1 Temmuz 1990 tarihinde bu satış
terimini "CFR" olarak değiştirmiştir.
CABOTAGE Kabotaj.Aynı ülkenin limanları arasındaki deniz ve suyolu
taşımacılığına verilen ad.Türkiye dahil birçok ülke kıyı taşımacılığını belli
bayraklı gemiler tarafında yürütülmesi için kanuni kısıtlamalara gitmiştir.
CAF "Currency Adjustment Factor" için kısaltma.Döviz ayarlama
faktörü.Deniz hat işletmecilerini dalgalanan akaryakıt fiyatlarından korumak
için kullanılır.
CAPTAIN'S PROTEST Kötü hava veya benzeri koşullar nedeniyle kaptan
tarafından tutulan zabıt.İlk limanda tescil ettirilir.Genellikle yolculuk
sırasında kargonun uğradığı zararlardan ötürü gemi sahibi veya işletmecisini
sorumluluktan korumak için düzenlenir."Sea Protest" olarak da bilinir.
CAR POOLING Taşıyıcının ve taşıtıcının merkezi bir otorite
aracılığıyla özel kişilere ait kara/demiryolu taşıma aracını kullanması.
CAR SEAL Araç mührü.Konteyner,vagon vb. taşıma kaplarının
kapılarına konulan metal veya kuşun mühür.Mühür genellikle kayıt için
numaralandırılır.
CARFLOAT Limanlarda yük aktarımı için kullanılan raylı sistem.
CARGO Yük.
CARGO MANIFEST Yük Manifestosu/Özet Beyanı.Belirli bir seferde taşınan
yükün göndericisi ve alıcısı ile eşyanın cinsi ve miktarını gösteren liste.
CARGO NOS "Cargo Not Otherwise Specified" için
kısaltma.Yük taşıma tarifelerinde belirtilen mal kalemleri arasında
belirtilmeyen yükler için uygulanabilir tarife ücreti.
CARGO PREFERENCE Ülke araçlarıyla taşınması gereken yük.Genellikle kamuya
ait mallar bu kapsama girer.
CARGO TONNAGE Yük tonajı.Malın tarifeye tabi tutulan ağırlığı.
CARLOAD RATE Araç yükü fiyatı.
CARNET Karne.Bir malın uluslar arası sınırları geçmesi için gümrük tarafından
düzenlenen evrak.
CARRIER Taşıyıcı.Bir taşıma kontratı gereği taşımanın
kara,hava,deniz,demiryolu,iç suyolu veya kombine olarak gerçekleştirilmesi
sorumluluğunu üstlenen kişi yada kuruluş.
CARRIER CERTIFICATE Taşıyıcı Sertifikası.Gümrüklerden malı çekmek için gümrük
yetkilileri tarafından taşıyıcıdan istenen vesika.
CARTAGE İç taşıma.Aynı ülkenin şehirleri arasında yapılan karayolu veya
demiryolu taşıması.
CARTMENT Gümrüklü taşıma evrakı.Aynı gümrüğün yetki sahasıda gümrük
kontrolünde bir yerden (gümrüklü antrepodan) bir diğerine taşıma yapmak için
verilen belge.
CASH AGAINST DOCUMENT'S(CAD) Evrak karşılığı ödeme.Alıcının satıcı
adına hareket eden acenteye mal evrakını teslimine karşılık yaptığı nakit
ödeme.
CASH IN ADVANCE (CIA) Ön ödeme.Alıcının satıcıya malın yüklenmesi için
yaptığı ön ödeme.Genellikle sipariş üzerine yapılan makine ve aksamı için bu
yola başvurulur.
CASH WITH ORDER (CWO) Sipariş verildiğinde ödeme.
CBM "Cubic Meter" için kısaltma.CM olarak da
kısaltılır.Metreküp.
CE (CONSUMPTION ENTRY) ABD'ye ithal edilen malların deklarasyonu için
kullanılan evrak.
CELLS Hücre sistemi.Konteyner gemilerinde konteynerlerin üst üste konduğu
istiflenme biçimi.
CENTER OF GRAVITY Taşıma araçların yada konteynerin ağırlık merkezi.
CERTIFICATE Şahadetname,sertifika.Gümrük veya diğer sorumlu kurumun
taşıyıcıya tanıdığı izni gösteren belge.
CERTIFICATE OF ORIGIN Menşe şahadetnamesi.Uluslararası ticarette malın
çıkış ülkesini gösteren belge.
CFR "Cost and Freight" için kısaltma.Mal bedeli ve navlun.Varış
limanı olarak belirtilmek suretiyle malın belirtilen varış limanına kadar
taşınması için gerekli olan masrafları ve navlun ücretini satıcının ödemesi
demektir.Ancak,bu satış şeklinde malın kaybolma ya da zedelenme riski ve buna
bağlı olarak meydana gelen tüm masraflar,mallar yükleme limanından geminin
bordasına geçtikten sonra satıcıdan alıcıya geçer.CFR terimi,malların ihraç
işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını gerektirir.
CFS "Container Freight Station" için kısaltma.Konteyner nakil
istasyonu.Konteyner yüklerinin boşaltılıp yeniden yüklendiği yer.Genellikle
eksik konteyner yüklerinin tamamlandığı,aynı alıcı/konsiyeye gidecek yüklerin
konsolidasyonun yapıldığı yer.
CHARTER PARTY Gemi kira kontratı.Sözleşmenin süresi,navlun ücreti ve
seferde uğranılacak limanlar gibi bilgileri düzenler.
CHASSIS Şasi.Hareket halinde konteyneri güvenlik altına alan tekerlekli ve
konteyner kilitli düzenek.
CHOCK Yükün devrilmesini engelleyen metal ya da ağaç konstrüksiyon.
CI "Cost and Insurance" için kısaltma."Maliyet ve
sigorta". Malın maliyetini,deniz sigortasını ve navlun dışındaki tüm
taşıma ücretlerini kapsayan satış anlaşması.
CIF "Cost,Insurance and Freight" için kısaltma.Bu satış türünde
satıcı CFR terimindeki yükümlülüklere aynen sahiptir ama aynı zamanda taşıma
boyunca malların kaybolması ya da zedelenmesi riskine karşı denizcilik
sigortası sağlama zorunluluğu vardır.Satıcı,sigorta kontratı yapar ve primini
öder.CIF,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
CIF&C "Cost,Insurance,Freight & Commission" için
kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun ve komisyon". Satıcının malın
maliyeti,navlun ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra komisyonları da
karşıladığı satış anlaşmasıdır.
CIF&E "Cost,Insurance,Freight & Exchange" için
kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun ve kambiyo". Satıcının malın
maliyeti,navlun ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra kambiyo masraflarını da
üstlendiği satış anlaşmasıdır.
CIFCI "Cost,Insurance,Freight,Collection And Interest" için
kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun,teslimat ve faiz". Satıcının malın
maliyeti,navlun ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra teslimat ve faiz
giderlerini de üstlendiği satış anlaşmasıdır.
CIP "Carriage and Insurance Paid to" için kısaltma.Satıcının CPT
altında aynı yükümlülüklere sahip olduğu anlamına gelen satış terimidir.Ancak
bunlara ek olarak malların taşınma riskine karşı alıcıya yük sigortası
sağlamasını gerektirir.Satıcı sigorta kontratı yapar ve primini öder.Satıcı
ayrıca alıcıya CIP teriminde sadece en düşük seviyede sigorta kapsamını
sağlamakla yükümlüdür.CIP;satıcı tarafından ihraç çıkışlı işlemlerinin
yapılmasını gerektirir.
CKD "Completely Knocked Down" için kısaltma.Özel bir taşımaya
tabi tutulacak tipteki araç,ekipman ve cihazların parçalarına ayrılarak
taşınması.
CL "Carload" ve "Containerload" için
kısaltma.Konteyner yükü.
CLAIM Taşıma sırasında zarar gören veya eksik çıkan malların ödenmesi için
taşıyıcıya yapılan tazminat talebi.
CLASSIFICATION Sınıflandırma.Bir konşimentoda ayrıntılı olarak belirtilen
mal kalemlerini ortaya koyan gümrük veya başka yetkili kurumlar tarafından
geliştirilen listeler.
CLASSIFICATION RATING Sınıflandırma altına alınmış mal kalemlerine
uygulanabilecek fiyatlandırma.
CLASSIFICATION YARD Yük treni katarının oluşturulduğu alan.
CLAYTON ACT ABD'nin 1914 tarihli fiyat ayrıcılığını yasadışı kılan
anti-tekel yasası.
CLEAN BILL OF LADING Taşıyıcı tarafından düzenlenen ve malın taşıyıcı
tarafından teslim aldığında zarar görmemiş ve eksiksiz olduğunu gösteren
konşimento.Aksi bir durum belirtilmediği sürece konşimento "cleaned"
yani "temiz" olarak kabul edilir.
CLEANING IN TRANSIT Malın çıkış ile varış noktaları arasında bir yerde
durdurularak temizlenmesi,ayıklanması ve/veya yeniden ambalajlanması.
CLEARANCE 1.Gümrükleme 2.Aracın köprü veya tünel gibi geçiş limitli
yerlerden rahatlıkla geçebilecek şekilde yüklenmesi.
CLEAT Yükün dayanıklılığını arttırmak için içine monte edilen demir yada
ahşap şeritler.
CLECAT Avrupa Forwarder,Gümrük Acenteleri ve Lojistik Birliği.1958 yılında
kurulmuş,Avrupa ülkelerinde freight forwarder,gümrük acenteliği ve lojistik
firmalarını temsil eden dernek ve federasyonların üyesi bulunduğu,AB Komisyonu
nezdinde danışmanlık statüsüne sahip taşımacılık organizasyonu.
CLIP-ON İzole edilmiş konteynere takılabilen soğutma ekipmanı.
COASTWISE Sahil boyunca yapılan deniz taşımacılığı.
COD "Collect (cash) on Delivery" için kısaltma.Teslimde ödemeli
satış şekli.
COFC "Container On Flat Car" için kısaltma.Demiryolu
taşımacılığında "Düz vagonla taşınan konteyner" anlamında kullanılan
kısaltma.
COGSA "Carriage of Goods by Sea Act" için kısaltma.ABD'de
denizyolu taşımacılığında taşıyıcının konşimentodan doğan sorumluluklarını
düzenleyen 1936 tarihli kanun.
COLLECTING BANK Havale edilen banka.Satıcının bankasının acentesi
konumunda olan ve mal ve konşimento üzerinde hiçbir sorumluluk üstlenmeyen
banka.
COLLECTION Satıcı tarafından kesilen,genellikle diğer taşıma
evrakının eklendiği,ödemenin şekli için talimatları içeren çek/draft.
COMBINATION EXPORT MANAGER Birbirinin rakibi olmayan birden fazla üreticinin
malını ihraç eden firma.
COMBINATION PASSENGER AND CARGO SHIPS Kombine yolcu ve kargo gemisi.13 veya
daha fazla yolcu kapasiteli gemilerdir.
COMBINATION RATE 2 ya da daha fazla faktörden oluşan oran,ücret.
COMMERCIAL INVOICE Ticari fatura.İhracatçıyla ithalatçı arasında tüm
işlemlerin kaydedildiği,taşınan mal için düzenlenen evraklara temel teşkil eden
fatura.
COMMODITY Yük.Taşınan mal.
COMMODITY RATE Belirli yük kalemleri için uygulanan taşıma ücretini
gösteren basılı tarife.
COMMON CARRIER Taşıyıcı,nakliyeci.Basılı tarifeler üzerinden mal
taşımacılığı yapan kişi ya da firma.
COMMON LAW Örf ve adete dayanan,yazılı olmayan hukuk.
CONCEALED DAMAGE Gizli hasar.İlk tetkikinde veya malın ambalajı açılmadan
fark edilemeyecek hasar.
CONFERENCE Aynı rotada hizmet veren armatör ve gemi sahiplerinin
kurduğu ortak kural ve tarifeleri bulunan birlik.
CONFIRMED LETTER OF CREDIT Teyitli kredi mektubu,Akreditif.Yabancı banka
tarafından düzenlenen,yerel banka tarafından onaylanan kredi mektubu.Teyitli
kredi mektubuna sahip ihracatçı,yabancı alıcı veya bankasının kusuru bulunsa
bile ödeme alma garantisine sahiptir.
CONFIRMING BANK Onaylayan/keşideci banka.Bir başka bankanın kredi
mektubunu teyit eden ve kredi mektubunda belirtilen evrakın tesliminde ödeme
yapmayı kabul eden banka.
CONNECTING CARRIER İki taşıyıcı arasında bağlantı kuran taşıyıcı firma.
CONSIGNEE Alıcı,konsiye.Taşıma evraklarında,taşınan malları teslim
almakla yetkili kılınan kişi yada firma.
CONSIGNEE MARK Alıcı sembolü.Tanımlama için paketlerin üzerine
konan,genellikle üçgen,daire,kare vb. şekillerle boşaltma limanını belirten
harflerin bulunduğu semboller.
CONSIGNMENT (1) Taşınmak üzere bir aracının belirttiği yere
gönderilen,ancak hala üreticinin hak sahibi olduğu mal. (2) Malı
alıcısına/konsinyeye ulaştırmak için yüklemek.
CONSIGNOR Konşimentoda malın göndericisi olarak belirtilen kişi.
CONSOLIDATION Aynı sevkıyata gidecek farklı kaynaklardan yüklerin
birleştirilmesi.
CONSOLIDATOR Konsolide eden,konsolidasyon hizmeti veren kişi yada
firma.
CONSTRUCTION DIFFERENTIAL SUBSIDY Yapım ücret farkı sübvansiyonu.
CONSUL Konsolos.
CONSULAR DECLERATION Gönderilen ülkenin konsolosu tarafından onaylanan yük
detayları.
CONSULAR INVOICE Bazı ülkeler tarafından istenen,bir konsolosluk yetkilisi
tarafından imzalanan belge.Genellikle malı ithal eden ülkenin gümrüğü
tarafından malın değeri,cinsi ve özelliklerinin tespiti için istenir.
CONSULAR VISA Gönderilen ülkenin konsolosu tarafından evraklara eklenen
imza yada mühür.
CONSUMPTION ENTRY (CE) ABD'ye ithal edilen malların deklarasyonu.
CONTAINER Konteyner.Çeşitli boy,genişlik ve
yükseklikte,soğutmalı,havalandırmalı,üstü açık,dökme yük için vb. tipleri
bulunan;gemi,uçak,tren ve kamyonla taşınabilen taşıma kabı.
CONTAINER BOOKING Konteyner rezervasyonu.Konteyner taşımacılığı yapan gemi
hatlarında konteyner için yer rezervasyonu yaptırmak.
CONTAINER LOAD Konteyneri doldurmaya yeterli yük.
CONTAINER MANIFEST Konteyner manifestosu.Konteyner içindeki mal ve yükleme
bilgilerini içeren evrak.
CONTAINER POLL Firmalar arasında konteynerlerin ortak kullanıma açılması
sözleşmesi.
CONTAINER TERMINAL Konteyner terminali.Dolu veya boş konteynerlerin
istifleme,yükleme,boşaltma,tamir ve bakımının yapıldığı kara,deniz,demiryolu
bağlantıları bulunan alan.
CONTAINER YARD (CY) Konteyner alanı.Yüklü veya boş konteynerlerin
elleçlendiği,yüklendiği,boşaltıldığı,depolandığı alan.
CONTAINERIZABLE CARGO Konteynerde boşluk bırakmayan ,yer kaybına yol
açmayan ekonomik yük.
CONTAINERIZATION Değişik taşıma modları için genel veya özel amaçlı
kargonun konteynere yüklenmesi.
CONTRABAND Yasak kargo.
CONTRACT Sözleşme,kontrat.İki yada daha fazla tarafın bir
yükümlülüğü belirli bir değerde belirli bir süre içinde yerine getirmek
üzerinde vardıkları yasal yazılı anlaşma.
CONTRACT CARRIER Sözleşmeli taşıyıcı.Bir sözleşme dahilinde mal yada yolcu
taşımacılığı yapan kişi yada kuruluş.
CONTROLLED ATMOSPHERE Gazların karışımını kontrol eden bilgisayar
kontrollü taşımacılık sistemi.
CORNER POSTS Konteynerin köşelerinde bulunan ve konteynerlerin taşıma
aracının üzerine yerleştirilmesi veya taşıma aracından alınmasını kolaylaştıran
dikey çerçeveler.
CORRESPONDANT BANK Muhabir banka.Yurtdışı bankanın işini idare eden yerel
banka.
COST,INSURANCE AND FREIGHT (CIF) Navlun,sigorta,maliyet. Bkz.CIF
COUNTERVAILING DUTY Yerel ihracatı desteklemek için yabancı ithalatçıya
uygulanan vergi.
CPT "Carriage Paid To" için kısaltma.Taşıma ücreti ödenmiş
olarak-varış yeri belirtilmek suretiyle malların gidecek yere taşınması için
nakliye ücretinin satıcı tarafından ödenmesi anlamına gelir.Malların taşıyıcıya
aktarılmasından sonra mallarla ilgili kaybetme yada zedelenme riski,ayrıca bu
teslim işleminden sonra meydana gelebilecek her türlü ek masraf alıcı
tarafından ödenir.Eğer malların varış yerine ulaştırılması için başka
taşıyıcılar kullanılıyorsa,malların bunlardan ilk taşıyıcıya aktarılmasıyla
riskte bu taşımacıya geçer.CPT,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin
yapılmasını gerektirir.
CROSS MEMBER Konteynerin altına monte edilen,konteyneri sağlamlaştıran
çapraz konstrüksiyon.
CU "Cubic " için kısaltma.Metrik sistemde "Küp" ün
kısaltması.
CUBE OUT Bir konteynerin hacminin yasal ağırlık limitlerinin
altında dolması.
CUBE FOOT 1,728 inç..büyüklüğündeki hacim ölçüsü."Ayak
Küp" olarak da bilinir.
CUSTOMHOUSE Gümrük Ofisi.
CUSTOMHOUSE BROKER Gümrük komisyoncusu.Müşterisi adına gümrük işlemlerini
gerçekleştirmek için yetkili kılınan yasal aracı.
CUSTOMS Gümrük.
CUSTOMS BONDED WAREHOUSE Gümrüklü antrepo.Gümrüklenecek malların konulmasına
izin verilen depo alanı.
CUSTOM ENTRY Gümrük girişi.Tüm ülkelerde ithalatçılardan ülke sınırı
dahiline girişine izin verebilecekleri mallar için bir beyanda bulunması ve
ithal malın gümrük vergilerini ödemesi istenir.İthalatçı gümrük beyanının
taşıyıcının manifestosuyla (özet beyan) aynı olması malın kanunlara uygun
biçimde ithal edildiğini gösterir.
CUSTOM INVOICE Gümrük faturası.Ticari fatura,menşe şahadetnamesi ve
kıymet sertifikasındaki tüm verileri içeren form.Sadece birkaç ülkede istenir
ve satıcının ticari faturası işlevini görür.
CUSTOM OF THE PORT Liman Teamülü.Malın gönderildiği ülke limanlarındaki
taşıma masraflarını etkileyen yerel kurallar ve pratikleri belirtir.
CUT-OFF TIME Tren veya geminin kalkışından önce yüklerin terminale son
teslim tarihi ve saati.
CWT 100 pound biriminde ağırlık ölçüsü.
CY Bkz."Container Yard".D
D&H "Dangerous & Hazardeous" için
kısaltma.Tehlikeli ve taşınması özen ve dikkat isteyen kargo.
DAF "Delivered At Frontier" için kısaltma.Varış yeri belirtilmek
suretiyle sınırda teslim.Belirtilen yerde malların gümrük çıkış işlemleri
tamamlanmış olarak sınırda,ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önceki
belirlenen yerde ve noktada teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının
yükümlülüklerinin sona ermesi anlamına gelmektedir.
D.O.T. "Department of Transport" için kısaltma.ABD Ulaştırma
(Taşımacılık) Bakanlığı.
DDC "Destination Delivery Charge"için kısaltma.Varışta teslim
masrafı.Konteyner büyüklüğüne bağlı olarak birçok kargo tarifesine uygulanan
masraftır.Bu masraf tali masraf olarak temel deniz navlununa eklenir.Gemiden
vinç boşaltmaları,terminal içindeki ağır kamyon taşımaları ve terminal
operasyonları için kapı ücreti dahildir.
DDP "Delivered Duty Paid" için kısaltma.Malların ithalatçı
gümrük resmi ödenmiş olarak teslime varış yeri belirtilmek suretiyle malların ithalatçı
ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının teslim yükümlülüğünde
yerine getirilmiş olacağını ifade eder.Satıcı malların giriş işlemleri
tamamlanmış olarak tesliminde,gümrük resmi dahil olmak üzere vergiler ve öteki
ücretlendirmeleriyle birlikte bütün risk ve masrafları üstlenir.EXW satıcı için
en az sorumluluk ifade ederken,DDP en fazlasını ifade eder.
DDU "Delivered Duty Unpaid" için kısaltma.Gümrük resmi ödenmeden
teslim malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının
teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olacağını ifade eder.Satıcı,buraya kadar
getirilirken malların masraf ve risklerinden (gümrük resmi,vergiler ve diğer
ödenebilir ithalat ücretleri dışında) sorumludur.Alıcı,oluşabilecek herhangi
artı masrafları ve gümrük çıkış işlemlerinde yetersizlikten dolayı oluşacak
riskleri üstlenir.
DEADWEIGHT Bir geminin kargo,kuru ve likit yük toplam ton taşıma
kapasitesini ifade eder.Geminin deadweight kapasitesi yüklüyken "yük
çizgisine "batıncaya kadar aldığı su miktarından boşken aldığı su
miktarının ton cinsinden farkı olarak hesaplanır.
DEADWEIGHT CARGO Gemi yükleme birimi.40 fit alana istiflenebilen kargonun
ton ağırlığını ifade eder.
DECONSOLIDATION POINT Dağınık veya konteynere yerleştirilmemiş kargonun
teslimat için yeniden yüklendiği yer.
DEFICIT WEIGHT Eksik tonaj.Olması gerekenden eksik ağırlık.
DELIVERY INSTRUCTIONS Teslim talimatları.Belirtilen adresten malın alınıp
dağıtım iskelesine teslim talimatı.Genellikle bu tip talimatlar ihracatçı
tarafından kara taşımacılığı operatörüne veya kara taşımacılığını tümleyen
demiryolu taşıma operatörüne verilir."Shipping Deliver Order"
(Yükleme Teslim Talimatı) olarak da bilinir.
DEMDES "Demurrage/Despatch" için kısaltma.Malın gemiden yüklemenin
veya boşaltmasının öngörülenden daha hızlı veya daha yavaş
gerçekleştirilmesinde ödenen para.
DENSITY Yoğunluk.Beher metreküp veya başka hacim birimi başına yük ağırlığı.
DEPOT,CONTAINER Konteyner Deposu.Boş konteynerlerin alınıp bırakıldığı boş
alan.
DEQ "Delivered Ex Quay,(Duty Paid)" için kısaltma.Rıhtımda
teslim.Varış limanı belirtilmelidir.Malların gümrük giriş işlemleri tamamlanmış
olarak,ismi geçen uygun rıhtımın üzerindeki limanda,DDU'nun yerine getirilmesi
manasına gelir.Satıcının malların teslimine kadar olan gümrük
resimlerini,vergilerini ve diğer ücretleri de içeren tüm masraf ve riskleri
taşıması gerekir.
DES "Delivered Ex Shıp" için kısaltma.Gemide teslim.Varış limanı
belirtilmek suretiyle malları gümrük işlemleri tamamlanmadan,gemi üzerinde
teslim yükümlülüğünü yerine getirmesidir.Satıcı,belirlenmiş limana gelene kadar
geçen sürede mallara gelebilecek riskleri ve masrafları karşılamak zorundadır.
DESTINATION Varış yeri,istikamet,destinasyon.Taşıyıcının malı alıcı
veya acentesine teslim edeceği yer.
DETENTION 1.Verilen müsait zaman dışına taşarak taşıyıcının
ekipmanının gecikmesine sebep olan gönderici veya alıcıya verilen para
cezasıdır.Demurraj yüke,detention ise ekipmana uygulanır. 2.Aracın ve yükün
çeşitli nedenlerle devlet tarafından alıkonulması.
DEVANNING Konteynerin yada kargo vanının boşaltılması.
DF CAR "Damage-free Car" için kısaltma.Hasara karşı özel ekipmana
sahip yük vagonu.
DISCREPANCY LETTER OF CREDIT İhtilaflı kredi
mektubu/akreditif.Sunulan dökümanlar Kredi Mektubunun gerekliliklerine uygun
olmadığı taktirde "ihtilaflı" olarak muamele görür.Bankalar ihtilaflı
akreditiflerle muamele gerçekleştiremezler.Durumu alıcı veya satıcıya bildirip
talimat beklerler.
DISPLACEMENT Geminin ağırlığı.Geminin taşırdığı suyun metreküpünün
deniz suyunun ortalama yoğunluğu olan 1,025 ton/m.'e bölünmesiyle hesaplanır.
DIVERSION Transit halindeki malın veya tüm geminin rotasındaki
değişiklik.
DIVISION Taşıyıcının ortak yüklemelerden elde edilen geliri bölüşme
uygulaması.
DOCK Rıhtım.Kara taşımacılığında bir endüstriyel bölge veya taşıyıcı
terminalindeki yükleme ve boşaltma platformu.
DOCK RECEIPT Rıhtım irsaliyesi.Malın teslim alındığına dair
belge.Çoğunlukla deniz konşimentosunun hazırlanmasında kullanılır.
DOCUMENTS AGAINTS ACCEPTANCE (D/A) Alıcının ödemeyi yapması halinde
evrakın teslimine ilişkin bankaya verdiği talimattır.
DOLLY Konteynerin ön tarafını destekleyen tekerlek seti.Konteyner bir
çekiciye bağlı olmadığı zaman kullanılır.
DOOR TO DOOR Kapıdan kapıya taşıma.Eşyanın göndericiden alıcıya kadar
tüm taşıma işlemlerinin gerçekleştirilmesi.Evden eve nakliye olarak da bilinir.
DRAFT Bir tarafın,(drawer-keşideci) bir başka tarafı (drawee-muhatap) yazılı
olarak gönderdiği,muhatabın belirli bir tarihte belirli miktarda ödeme yapması
yönünde koşulsuz talimatıdır.
DRAFT,BANK Bir satıcının alıcıya genellikle bir banka aracılığıyla
gönderdiği çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,CLEAN Hiçbir evrakın ekli olmadığı çek,poliçe yada senet.
DRAFT,DATE Kabul tarihine bakılmadan belirli bir tarihte vadesi dolan
çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,DISCOUNTED Bir kredi mektubu altındaki kabul edilmiş ve bir banka
tarafından iskontolu olarak satın alınmış vadeli çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,SIGHT Talep edildiğinde vesaik karşılığı ödenebilen çek,poliçe
ya da senet.
DRAFT,TIME Vesaik karşılığında veya kabulü rücuundan sonra belirli
bir tarihte vadesi dolan çek,poliçe ya da senet.
DRAWBAG Bir ithalat harcının kısmi geri ödemesidir.Geri ödemeler genellikle
yapılır çünkü mallar harcın tahsil edildiği ülkeden yeniden ihraç edilir.
DRAWEE Muhatap.Bir draft'ı düzenleyen kişi ya da firmadır.Bu nedenle ödemeyi
alan taraftır.
DRAYAGE Ağır yük taşıtı ya da kamyonla yapılan yerel taşımalar için alınan
ücret."Cartage" ile aynı anlamı taşımaktadır.
DRSF "Destination Rail Freight Station" için kısaltma."Varış
yeri demiryolu yük taşıma istasyonu".
DRY CARGO Sıvı olmayan kargo.Genellikle ısı kontrolü gerekmez.
DRY -BULK CONTAINER Kuru dökme yük konteyneri.Küçük taneli,toz ve katı akışkan
malları dökme halinde taşımak için yapılmış konteyner.Özel bir şasi veya
platforma sahiptir.
DUMPING İndirim,fiyat kırma.Bir malı bir ülkenin ortalama piyasa
fiyatının altında ithal etmeye çalışmaktır.Genellikle ihracatçı ülkenin
sübvansiyonu vardır. E
E.C.M.C.A. "Eastern Central Motor Carriers Association"
için kısaltma.ABD Doğu Yakası Motorlu Taşıyıcılar Birliği.
E.W.I.B. "Eastern Weighing and Inspection Bureau" için
kısaltma.ABD Doğu Yakası Ağırlık Ölçüm ve Muayene Merkezi.
EDGE PROTECTOR Kasa,koli,kutu vb.taşıma kaplarında metal şeritlerin malın
ambalajına zarar vermesini engelleyen üçgen şeklinde koruyucu.
EDI "Electronic Data Interface" için kısaltma.Elektronik Veri
Değişimi (E.V.D.).Bilgisayar sistemleri arasında ticari bilgi akışını güvenli
biçimde sağlayan veri değişim sistemi.
EDIFACT "United Nations Electronic Data Interchange for
Adminstration,Commerce and Transport"için kısaltma.Yönetim,ticaret ve
taşımacılık için elektronik bilgi alışverişi standartlarını belirleyen
kuruluş.Birleşmiş Milletler tarafından desteklenmiş,geliştirilmiş,Türkiye
Gümrüklerinde de uygulanan ticari elektronik ileti sistemi.UN/EDİFACT olarak da
bilinmektedir.
ELEVATING Tahıl ürünlerinde tahıl asansörleri ile taşınması
hizmetine biçilen değer.
ELKINS ACT ABD Kongresi'nin 1903 yılında çıkardığı,yapılan muhasebe
uygulamalarında belli standartlar getiren ve yanlış uygulamalara ceza sistemi
uygulayan kanun.
EMBARGO Ambargo.Bir ülkenin belirli bir ülkeden çıkan tüm mallara
ya da menşeine bakmadan belirli malın taşınmasına getirilen yasak.
EMINENT DOMAIN Kamulaştırma.Devletin kamu yararına özel mülkiyete ait
mallara makul bir tazminatla el koyması.
EMPTY REPO Boş konteynerin taşınması ve bu taşımaya ilişkin kontrat.
ENDORSEMENT Ciro.Çek/bono/konşimento gibi kıymetli evrakın arkasına
atılan imza.Ciro,kıymetli evraka konu olan değerin hamiline devredildiğini
gösterir.
ENTRY Giriş evrakları.İthal edilen malın ülke içi pazarlara girişinden önce
gümrük işlemlerinin gerçekleştirilmesi için gümrük tarafından istenen belgeler.
EQUALIZATION Yükleyici ya da alıcıya,kargoyu konşimento üzerinde
belirlenen noktadan farklı bir yerden teslim almak için verilen resmi izin.
EQUIPMENT INTERCHANGE RECEIPT (EIR) Ekipman değişim belgesi.Konteynerin bir
taşıyıcıdan diğerine veya bir terminalden diğerine taşınması için istenen
evrak.
ETA "Estimated Time of Arrival" için kısaltma.Tahmini varış
zamanı.
ETHYLENE Etilen.Birçok meyve ve sebze tarafından
salgılanan,olgunlaşmayı hızlandıran gaz.Bazı ülkeler kullanımına sınırlamalar
getirmektedir.
EX-"FROM" Satış terimi olarak"Bir yerden"."Ex"
ya da "From" ibaresi malın çıkış noktasındaki satış değerini
belirtir.Örn:"ex Factory" malın fabrika çıkış fiyatını
belirtir."Ex Dock" ise malın çıkış limanındaki fiyatını ifade eder.
EX DEC "Shipper's Export Declaration" anlamında bir terim.Göndericinin
İhracat Beyannamesi.
EXCEPTION İstisnalar.Taşıyıcının kendi terminalinde veya yükleme
limanında malı teslim aldığında görünür zarar veya kayıpları konşimento üzerine
not etmesi.
EXIM BANK "Export-Import Bank" için kısaltma.İthalat ve
ihracatı teşvik etmek için kurulan,ihracatçıya kredi garantisi ve verdiği
ihracat kredilerine geri ödeme sigortası sağlayan kamu bankası.
EXPIRY DATE Vade sonu.Kredi mektubu,çek,bono,akreditif,tarife vb.için
son geçerlilik tarihi.
EXPORT İhracat,Dışsatım.Belirli bir ülkede üretilmiş,yeniden işlenmiş
malların üçüncü ülkelere satılması.
EXPORT DECLERATION İhracat Beyannamesi.Malların yabancı sevkinden önce devlet
tarafından istenen belge.
EXPORT LICENCE İhracat izin belgesi.Sahibine belirtilen
malların,belirtilen yöne ihracatı gerçekleşmesine izin veren belge.
EXPORT RATE Yerel limandan yabancı ülkeye gönderilen yük için
uygulanan fiyat.
EXW "Ex Works" için kısaltma.İş yerinde teslim.Satıcı
tarafından,satıcının kendi kuruluşunda (fabrika,depo vb.)alıcı için malları hazır
hale getirmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesi demektir.Aksi bir
hüküm bulunmuyorsa satıcı,malları alıcı tarafından sağlanan araca yüklemek ya
da gümrük çıkış işlemlerini yerine getirmek zorunda değildir.Malların satıcının
kuruluşundan alınarak istenilen yere götürülmesiyle ilgili bütün masraf ve
riskleri alıcıya aittir.Bu terim,satıcı açısından asgari yükümlülük içeren bir
nitelik taşır. F
F.D.A. "Food and Drug Administration" için kısaltma.ABD Gıda ve
İlaç İdaresi.
FACTOR Faktör.Satış alacaklarını hesaplamakta kullanılan oran.
FAF "Fuel Adjustement Factor" için kısaltma.Bkz.BAF
FAK "Freight All Kinds" için kısaltma.Genel kargo.Farklı
alıcıların mallarının karma şekilde bulunduğu tam yüklenmiş konteyneri ifade
eder.
FALSE BILLING Yükleme evrakında ağırlık veya navlunun yanlış beyan
edilmesi.
FAS "Free Alongside Ship" için kısaltma.Geminin Bordasında
Teslim.Belirlenen yükleme limanında malların gemi doğrultusunda rıhtım ya da
mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirildiği
anlamına gelir.Bu andan itibaren mallarla ilişkin herhangi bir kaybolma ya da
hasar ile tüm masraf ve riskler alıcı tarafından üstlenilir.
FCA "Free Carrier" için kısaltma.Taşıyıcıya masrafsız.Malların
ihracat işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından belirtilen yerde,onun
tarafından belirtilen taşıyıcıya teslim edilmesiyle birlikte,satıcının
yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olması anlamına gelir.Eğer alıcı tarafından
teslim için belirli bir nokta belirtilmemişse,bu durumda satıcı,daha önce
sınırları belirlenmemiş bir alan içinde veya yerde malları taşıyıcıya
devredeceği noktayı kendisi seçebilir.
FCL "Full Container Load" için kısaltma.Tek bir müşteri
tarafından doldurulan konteyner.
FD "Free Discharge" için kısaltma.Serbest tahliye.
FEEDER SERVICE Uzak mesafelere gidecek olan kargonun yerel limanlardan
merkezi aktarma limanına tahliyesi hizmeti.
FEEDER VESSEL Aktarma servisleri için kullanılan küçük kapasiteli kısa
mesafe gemileri.
FEU "Forty-Foot Equivalent Units" için kısaltma.40 feet boyundaki
konteyner standardı.20 feetlik konteyner TEU olarak adlandırılır.2 TEU 1 FEU'ya
eşittir.
FIATA "Federastion International des Associations de Trasitaires et
Assimillés" için kısaltma.Uluslararası Freight Forwarder Dernekleri
Federasyonu.Merkezi Zürih'te bulunan,93 ulusal taşımacılık,freight
forwarder,gümrük acenteleri ve lojistik dernek ve federasyonun üye bulunduğu
birlik.
FIFTH WHEEL Kamyonun çekicisini şasiye bağlayan ve kilitleyen yarım
daire şeklinde çelik parça.
FIO "Free In and Out"için kısaltma.Gemiden ve gemiye yükleme ya
da boşaltma için gereken liman masraflarının maliyetlerin içinde olmadığını
ifade eder."Liner In and Out"un tersidir.
FIRKIN 1Varilin 1/4'üne eşit hacim ölçü birimi.
FIXED COSTS Sabit maliyetler.faaliyete bağlı olmayan
masraflar.Taşımacılıkta terminal,depo,antrepo vb.kiraları,emlak vergisi ve
diğer sabit vergiler bu tür masraflardır.
FLAT CAR Tavanı ve duvarları olmayan demiryolu vagonu.
FLAT RACK/FLAT BED CONTAINER İçine yandan ve üstten mal yüklenebilen
kenar ve duvarları olmayan platform şeklindeki konteyner.
FMC (F.M.C.) "Federal Maritime Commission" için kısaltma.ABD
Ulusal Denizcilik Komisyonu.
FOB "Free on Board" için kısaltma.Gemide masrafsız.Belirtilen
yükleme limanında teslim.Satıcının malları belirtilen yükleme limanında,gemi
bordasına teslimi ile yükümlülüklerinin tamamlamış olduğunu ifade eder.Alıcı bu
noktadan itibaren malların kaybolma ve hasarı ile ilgili tüm masraf ve riskleri
üstlenir.FOB,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
FOB FREIGHT ALLOWED FOB satış şartlarına ek olarak alıcının malın çıkış
noktasında gemi bordasına kadar olan dahili taşımayı üstlenmesi.Bu satış
türünde satıcı dahili taşıma masrafını faturasından düşer.
FOB FREIGHT PREPAID FOB satış şartlarında malın çıkış noktasından gemi
bordasına kadar olan dahili taşımayı satıcının üstlenmesi.FOB ibaresinin yanına
dahili taşıyıcının adı ilave edilir.
FOB NAMED POINT OF EXPORTATION FOB satış şartlarında satıcının belirtilen
noktaya kadar malı teslim etme yükümlülüğünü ifade eder.
FOB VESSEL FOB satış şartlarında satıcının gerçekten gemi bordasına kadar
masrafların ve ihracat dökümanlarını hazırlama yükümlülüğünü ifade eder.
FOR "Free on Rail" için kısaltma."Demiryolunda
teslim"i ifade eden kargo satış terimi.
FORCE MAJEURE Zorunlu haller.Savaş,doğal afet,deprem vb. gibi sözleşme
taraflarının yükümlülüklerini yerine getirmelerine engel denetimleri dışındaki
olayları özetleyen ifade.
FORK LIFT Palet,kızak ve sandıkların kaldırılıp indirilesi için
kullanılan iş makinesi.
FOUL BILL OF LADING Taşıyıcı tarafından malların hasarlı yüklendiğini gösteren
konşimento."Clean Bill of Lading"in karşıtı.
FOUR-WAY PALLET Dört taraftan iş makinesinin çatallarına girebilecek
şekilde dizayn edilmiş olan palet.
FREE ASTRAY Kaybolmuş bir malın bulunarak doğru destinasyona bedelsiz
gönderilmesi.
FREE IN AND OUT (FIO) Geminin yükleme ve boşaltma masraflarının kiracı
veya yükleyici tarafından ödenmesi durumu.
FREE PARTICULAR AVERAGE (FPA) Sigortalayanın batma,yangın,çarpışma ve
karaya oturma gibi haller dışında kısmi ziyan veya hasarı ödememesi halini
ifade eden bir deniz sigorta terimi.
FREE OUT Geminin boşaltma masraflarının kiracı tarafından ödenmesi
durumu.
FREE PORT/FOREIGN TRADE ZONE Liman Serbest Bölgesi.Gümrükten muaf
malların elleçlendiği liman.
FREE TIME Serbest,ücretsiz süre.Yükleme/boşaltma ekipmanlarının
ücretsiz olarak kullanılabileceği ilave zaman.
FREE TRADE ZONE Serbest Ticaret Bölgesi.Bir ülkenin devleti tarafından
yasaklanmamış malların gümrükten muaf olarak girebileceği liman bölgesi.Bu
bölgede mallar yüklenebilir,depolanabilir,imal edilebilir ve yeniden ihraç
edilebilir.
FREIGHT Navlun.Hem yük hem de tük taşıma bedelini ifade eden terim.
FREIGHT BILL Navlun faturası.
FREIGHT FORWARDER Taşıma işleri organizatörü.
FREIGHTERS Yük gemileri.Soğuk hava depolu veya ambalajlı mal
gemileri;konteyner,kısmi konteyner taşıma gemileri ve mavna taşıyıcıları.
FTL "Full Truck Load" için kısaltma.Tek başına yükleyici ve tek
bir alıcı için yüklenen kamyon.
FULL CONTAINERSHIP Kalıcı konteyner hücreli veya diğer tip kargolar için boş
alanı olmayacak şekilde teçhizatlandırılmış gemilerdir. G
GATEWAY Geçiş noktası.Taşımacılık hatları arasında kargonun geçiş yaptığı
nokta.
GATT "General Agreement on Tariffs and Trade" için
kısaltma.Ülkeler arasında ticaretin kolaylaştırılması ve hacmin artırılması
için çok taraflı imzalanan uluslar arası anlaşma.GATT 1994 yılında yerini Dünya
Ticaret Örgütüne (WTO) bıraktı.
GBL "Government Bill of Lading" için kısaltma.Devlet Konşimentosu.
GDSM "General Department Store Merchandise" için
kısaltma.Genellikle kitle üretimi yapan firmaların mallarının dahil olduğu
yükleri ifade eden terim.Bu ifade genellikle hizmet sözleşmelerinde kullanılır.
GENERAL CARGO SHIP Karışık yük gemileri.Ambalaj şilepleri;otomobil,canlı
hayvan,palet ve kereste taşıyıcıları bu kapsama girer.
GENERAL SET (GEN SET) Soğuk hava tertibatlı (Reefer) konteynere monte
edilen ve transit süresi içersinde soğutmayı sağlayan portatif jeneratör.
GO-DOWN Uzakdoğu'da malların depolanıp dağıtımının yapıldığı depoya verilen
ad.
GOODSNECK Konteynerin traktöre bağlanması için şasinin yükseltilmiş
tarafı.
GRI "General Rate Increase" için kısaltma.Genel fiyat
artışı.Genellikle bir konferansa üye deniz hat taşımacılarının genel taife
üzerinde yaptığı zammı ifade eder.
GROSS TONAGE (GT) Gemilerde (0,2+0,02 Log 10V) şeklinde ampirik formülle
yaklaşık olarak hesaplanan brüt ağırlık (V=Geminin toplam hacmi).
GROSS WEIGHT Brüt ağırlık.Malların,paletlerin,konteynerin,paketlerin ve
vagonların toplam ağırlığı.
GROUPAGE Grupaj,konsolidasyon.Küçük ambalajlardaki parsiyel
yüklerin büyük taşıma kaplarına aktarılarak birleştirilmesi servisi.
GVW "Gross Vehicle Weight" için kısaltma.Brüt araç ağırlığı. H
HARBOR MASTER Liman Kaptanı.Bir limanda gemilerin yanaşma,manevra ve
demirleme gibi işlerine nezaret eden kişi.
HATCH Bir güverte ambar kapakları.Kargo girişlerinin yapıldığı ambar ağzı.
HAZ MAT "Hazardeous Materials" için kısaltma.Tehlikeli madde.
HEAVY LIFT CHARGE Bir geminin normal yükleme ekipmanlarının taşıyamayacağı
kadar ağır olan yüklerin kaldırılması için alınan ücret.
HIGH-DENSITY COMPRESSION Metreküp ağırlığı 14,5 kilogram olan standart bir
pamuk balyasının kompresyonu.Genellikle deniz yoluyla ihraç edilen pamuk
yüklerinde kullanılır.
HITCHMENT Bağlama Hizmeti.Değişik yerlerden gelen,bir göndericiden
bir alıcıya tek bir konşimento altında nakledilen malın parçalarını birleştirme
hizmeti.
HOPPER BARGE Gemi yükleme ve boşaltmalarında kullanılan dibi açılır
büyük kova biçiminde mavna.
HOUSE-TO-HOUSE Kapıdan kapıya taşımanın diğer adı.
HOUSE TO PIER Kapıdan iskeleye.Taşıyıcı gözetiminde taşıyıcı tarafından
bir konteynere yüklenen kargo.Kargo ihraç edildiğinde yabancı varış iskelesinde
boşaltılır.
HUMPING Bir hareketli demiryolu vagonunu bir katar oluşturmak amacıyla
demiryolu sınıflandırma alanında hareketsiz demiryolu vagonuyla birleştirme işlemi.Vagonlar
yer çekimi sayesinde bir kamburdan ya da tepecikten uygun raya taşınır. I
IATA "Internatıonal Air Transport Organisation" için
kısaltma.Uluslararası Hava Taşımacılığında Yolcu ve Kargo Taşımacılığın
tariflerini ve yetkilendirilmelerini denetleyen örgüt.
I/A "Indepedent Action" için kısaltma.Konferans üyelerinden
birinin anlaşmanın genel oran ve kurallarından yola çıkarak başka bir tarife
veya kural yazma hakkıdır.
I.C.C "Internatıonal Chamber of Commerce" için
kısaltma.Milletlerarası Ticaret Odası.
I.E. "Immediate Exit" için kısaltma.ABD Gümrüklerinde
kullanılan,malların getirildiği ve hemen ABD sınırları içerisinde taşınmadan
ihracat edildiği zaman gümrükleme acil çıkış formu.
I.M.C.O. "Internatıonal Maritime Consultative
Oraganization" için kısaltma.Uluslararası Denizcilik Danışma
Organizasyonu.Tüm ülkelerin katıldığı,tehlikeli mallar,dökme yük ve genel
denizcilik kuralları hakkında tavsiye kararları alan forum.
I.M.D.G. CODE "Internatıonal Maritime Dangerous Goods Code"
için kısaltma.Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Kodu (U.D.T.M.
Kodu).IMO tarafından yayınlanan ve tehlikeli maddelerin uluslar arası taşıma
kurallarını ve sınıflandırılmasını belirleyen kurallar.
I.S.O. "Internatıonal Standarts Organization" için kısaltma.Uluslararası
Standardizasyon Organizasyonu.Donatımdan paketlemeye,etiketleme ve evrak
tanzimine kadar her türlü konuda uluslararası standart oluşturan kuruluş.
I.T. "Immediate Transport" için kısaltma.Acil
Taşımacılık.Taşıyıcı tarafından hazırlanan,taşıma ABD liman girişinden itibaren
başlayarak son varış yerindeki gümrükleme işlemlerinin yapılmasında kullanılan
belge.Taşıma son varış yerindeki gümrükleme işlemlerini sona erdirir.Aynı
zamanda Aktarma-Girişi olarak adlandırılır.
IGLOO Hava taşımacılığında kullanılan ve uçak gövdesi şeklinde konteyner.
IMAGE PROCESSING Görüntü işleme.Bir şirketin belgelerinden elektronik
fotoğraflar alması ve elektronik ortamda bu fotoğrafların sistemli olarak
depolanması sistemi.
IMMEDIATE EXPOTATION Acil ihracat.Bir limana gelen yabancı malın aynı limandan
gümrük vergisi ödemeden ihraç edilmesini sağlayan kayıt.
IMPORT İthalat,dışalım.Yabancı bir ülkede üretilmiş ürünün ülke gümrük
sınırları içine satılmak üzere alınması.
IMPORT LICENCE İthalat Ruhsatı.Bazı devletlerce üstlenen ve düzenlenen
malların ithalatı için gerekli evrak,lisans.
IN BOND Gümrük vergisi ödenmeden,gümrük kontrolü altında hareket eden kargo.
INBOND LOGISTICS Tedarik Lojistiği.Ana konuları etkin güzergahın ve
programın belirlenmesi,aksam parçalarının teslim alışında zamanın
programlanması,sevkıyat hareketlerinin uydudan izlenmesi,teslim-alma
noktalarında barkod doğrulaması,tedarikçi koordinasyonu;malzeme yönetimi ve
iade edilebilir konteyner kontrolü olan lojistik yönetim alanı.
IN GATE Kapıda.Konteynerin taşıyıcıdan tren istasyonunda ya da limanda
indirildiği andaki alım-satım ya da değişim işlemleri.
IN TRANSIT Transit halde.
INCENTIVE RATE Ayrıcalıklı tarife.Yükleyici tarafından belirlenmiş
hacimden daha fazla hacim fiyat tarifesi.Normal hacmi aşan bölüm için sunulur.
INCOTERMS Milletlerarası Ticaret Odası'nın (ICC) ticari satış
terimleri için kullandığı kısaltmalar kataloğu.Satıcı ve alıcının
taşıma,sigorta ve sorumluluk masraflarının hangi noktada el değiştirdiğini
açıklayan dünyaca kabul görmüş satış şekilleri.Bu terimler en son 2000 yılında
gözden geçirilmiştir.
INDEMNITY BOND Güvence bonosu.Taşıyıcıya bir zarar vermeden tutma
sorumluluğunu üstlenen anlaşma.
INFOPARTNERING Bilgi ortaklığı.Perakendeciler,toptancılar ve üreticilerin
nerede paylaşımlı "eyleme çevrilebilir bilgi"ye dayalı ortaklıklar
geliştirebileceği ve gerçek-zamanlı iletişim bağlantıları kurabileceğini
gösteren etkin bir tüketici tepkisi öğesi.
INDEPENDENT ACTION Konteyner taşımacılığında belirli bir hatta bir
taşıyıcının kartel dışına çıkarak konferans dışı daha ucuz taşıma tarifesi
uygulaması.
INDEPENDENT TARIFF Bağımsız tarife.Anlaşmanın ya da konferans sisteminin bir
parçası olmayan her fiyat tarifesi.
INDUCEMENT Bir geminin önceden belirtilen rotasında olmamasına
karşılık daha sonra bu limanda o geminin uğrama masraflarını karşılayacak
miktarda yük çıkması ve bu limanın gemi güzergahına dahil edilmesi.
INHERENT VICE Ürünün iç özelliklerini belirten sigorta ve hukuk
terimi.Bazı ürünler iç özelliklerinden dolayı durdukları yerde
yanabilir,bozulabilir ve diğer ürünlere zarar verebilir.Sigorta poliçeleri bu
ürünleri istisnai şartlara bağlar.
INLAND CARRIER Ülke içi liman ve noktalara taşıma organize eden
taşıyıcı.Belirli olmayan limanlar veya noktalar arası ithalat ya da ihracat
trafiğini kontrol eden taşımacı.
INSOURCING İç kaynak kullanımı.Outshurcing'in tersidir.Kurum içinde
gerçekleştirilen hizmet.
INSPECTION CERTIFICATE Gönderilmekte olan malların kalitesini ve/veya
sayısını onaylamakta olan firma veya SGS ve Lloyd's gibi bağımsız kuruluşların
verdiği sertifika.Bu tip sertifika genellikle akreditif şartı olarak malların
kalitesi hakkında güvence için istenir.
INSTALLMENT SHIPMENTS Bütünleyici yüklemeler.Bir akreditif şartları
altında yükleme yapılmasıdır.Genellikle müsaade edilen ve verilen zaman
içerisinde yapılmalıdır.
INSULATED CONTAINER Yalıtılmış konteyner.Duvarlarından,çatısından,tabanından
ve kapısından açık hava,ısı,basınç,nem vb. değişimlerinden korumak için izole
edilmiş konteyner.
INSULATED CONTAINER TANK Yalıtılmış Tank Konteyner.Sıvı,gaz ve kimyevi madde
taşımacılığında kullanılan her türlü atmosfer olayından yalıtılmış tank
biçiminde konteyner.
INSURANCE Sigorta.
INSURANCE ALL-RISK Muafiyet sınırı olmayan veya en azda olan sigorta.bu tip
sigortalar taşıyıcıya transit sırasında meydana gelebilecek zararlara en geniş
sigorta miktarı vaat eder."All Risk" kavramı her şeyi kapsadığı
şeklinde yanlış yorumlanmamalıdır."All Risk" sigortalar iyi
incelenmeli ve savaş,sel,deprem gibi durumları kapsayıp kapsamadığı sorulmalıdır.
INSURANCE,GENERAL AVERAGE Genel Avarya Sigortası.Deniz taşımacılığında gemide
kalan kargonun güvenliği için kargonun bir kısmının bilinçli olarak zarara
uğratılması.
INSURANCE LIQUIDATIONS Hasarlı Ürün Avcıları.sevkıyat sırasında hasar
gören ve sigorta şirketlerince kayıp olarak nitelendirilen ürünleri satın alma
konusunda uzmanlaşmış tali piyasa şirketleri.
INSURANCE,PARTICULAR AVERAGE Kişisel nakillerde tehlikelere karşı
sigortalanmış mallardaki kayıp için kullanılan deniz sigortası terimi.Kısmi
ortalama alınabilir ama bunun için zararın belirli bir yüzdeden fazla olması
gerekir.Bu oran yükün değerinin genellikle %3-%5'tir.
INSURANCE WITH AVERAGE CLAUSE Eğer sigorta edilmiş kargoya olan zarar
% 3'ü veya sigorta edilen malın değerinin yarısını geçerse bu madde
uygulanır.Eğer taşıma aracı yanar,batar veya çarpışırsa tüm zarar ödenir.Deniz
sigortasında ortalama (avarage) kelimesi kısmi zarar ya da kısmi kayba denilir.
INTEGRATED LOGISTICS Bütünleşik lojistik.Tüm tedarik zincirinin yönetim tarafından
hammadde tedarikinden mamul ürünün dağıtımına kadar sistem çapında
görülmesidir.İşlevlerin tek tek ayrı ayrı olarak yönetmekten ziyade tedarik
zincirini tek bir varlık olarak oluşturan tüm işlevlerin yönetilmesi gerekir.
INTEGRATED OPERATOR Bütünleşik işletmeci.Yükün teslim alındığı andan teslim
edildiği ana kadar olan tüm hareket sürecini kontrol eden bir servis.Daha sıkı
bir programlama ve toplam kontrolün daha iyi bir hizmete götüreceği
düşüncesidir."Integrated Operators" daha çok kendi araçlarını kullanırlar.
INTERCHANGE Aktarma yeri/istasyonu.Yükün hatlar arasında bir
taşıyıcıdan diğer bir taşıyıcıya aktarılması.
INTERCHANGE POINT Yükün bir taşıyıcıdan diğer taşıyıcıya aktarıldığı yer.
INTERCOASTAL İki sahil arasındaki deniz taşıma hizmeti.
INTERLINE FREIGHT Aktarmalı yük.Çıkış noktasından varış yerine iki veya daha
fazla ulaşım hattı üzerinde giden yük.
INTERMEDIATE POINT İki taşıma rotasının arasında bulunan nokta.
INTERMODAL Kargo konteynerinin farklı taşımacılık modları
(deniz-kara-tren-hava) arasında hareketi.
INTERMODAL TRANSPORTATION Intermodal taşımacılık.Malları teslim etmek için
birden fazla taşıma moduna başvurulması.Römorkların-konteynerin demiryolu artı
en az bir başka taşıma şekli ile bu şekilde hareketi.
INTERPLANT LOGISTICS Tesis içi lojistik.Üretim ve depo tesisleri içinde
gerçekleştirilen mini lojistik hareketleri ifade eder.
INTERSTATE COMMERCE ABD'de Eyaletler arası Ticaret.İki veya daha fazla
eyaletteki alıcılar ve satıcılar arasındaki mal alışverişi.
INTERSTATE COMMERCE COMMISSION ABD'de Eyaletler arası Ticaret
Komisyonu.ABD Kongresi'nin eyaletler arası ticaret yapan taşıyıcılar ile ilgili
olarak kabul ettiği kanunları uygulamakla görevli federal organ.Doğrudan
kongreye karşı sorumludur.
INTRASTATE COMMERCE ABD'de eyalet içi ticaret.Alıcı ile satıcı arasındaki tüm
işlerin eyalet içinde yürütülmesi.
IN-TRANSIT COMMERCE (I.T.) Bir limana gelen yabancı malların diğer limana
zabıt altında taşınmasına izin veren vesika.Diğer limanda da ilk malların
yerini alabilen mallar geriye gönderilir.
INVENTORY Envanter.
INVENTORY COST Envanteri bulundurmanın mali yükü.
INVENTORY TURNOVER Bir şirketin herhangi bir ürününde yıllık olarak
envanterini kaç kere çevirdiği oranı.Şirketlerin envanter yönetimi başarısında
en önemli kriterdir.
INVESTMENT RECOVERY Yatırımın geri kazanılması.
INVOICE 1-Fatura. 2-Denizcilikte alıcıya gönderilmiş malların
sayısını,fiyatını,deniz işlemleri vergilerini gösteren liste.
INWARD FOREIGN MANIFEST(IFM) Manifesto.Yükün tipi ve miktarı
konusunda tüm detayların belirtildiği belge.Kargo kontrolünün ana
kaynağıdır.Tüm dünya limanlarında istenir.
IPI "Inland Point Intermodal" için kısaltma.Taşıyıcıların
yükleme evrakında kullandıkları liman dışı kara noktalarına denir.
IRREGULAR Standart dışı,düzensiz.
IRREVOCABLE LETTER OF CREDIT Gayrı Kabil-i Rücu Akreditif.Havale
alan kimse tarafından tüm terimler ve şartlar yerine getirilmişse,banka
tarafından belirtilmiş miktarda ödeme garantili akreditif.Bu tip akreditif
satıcı ve alıcının karşılıklı rızası olmadan geçersiz kılınamaz.
ISO 9000 ISO 9000 Standardı.Merkezi Cenevre'de bulunan Uluslar
arası Standartlar Örgütü ISO'nun derlemiş olduğu bir dizi kalite güvence
standardı.
ISO INTERNATIONAL STANDARTS ORGANIZATION Uluslar arası Standartlar Örgütü.
Bkz.ISO
ISSUING BANK Akreditifi açan,alıcının bankası.Gerekli evraklar teslim
edildiği anda bağlı tuttuğu ürün bedelini satıcıya veya bankasına öder.
ISSUING CARRIER Taşıma evraklarını çıkaran ya da tarife basan taşıyıcı. J
JACKET Konserve kutusu ve şişelerin etrafına konulan ahşap ya da fiber
koruyucu.
JACOB'S LADDER Borda etmek için kullanılan aracın yanından sarkan ip
merdiven.
JETTISON Gemi tehlikede iken kargo veya alet malzemelerin (jetsam)
gemiden atılmasına denir.
JIT "Just in Time" için kısaltma.Depolama maliyetini en düşük
seviyeye getiren envanter kontrol metodu.Metodun başarıya ulaşması için
konteynerlerin depolama alanına tam zamanında,ne erken ne de geç gelmesi
gerekir.
JOINT RATE Birinci taşıma noktasından diğerine kadar uygulanan
fiyat.Bu ulaşım sistemleri hatlar arasında anlaşılmış ve onaylanmış tek
tarifedir. K
KILOGRAM Kilogram.1000 gr. veya 2.2046 pound eşitliğinde ağırlık
birimi.
KING PIN Şasinin ön tarafına çekiciyle bağlantıyı sağlayan parça.
KNOCKED DOWN (KD) Ekonomik bir yükleme yapmak için yükün yeniden
montajlanmak üzere parçalarına ayrılması.
KNOWN LOSS Bilinen kayıp.Teslimat anında veya öncesinde tespit edilen
kayıp.
KT Kilo ton veya metrik ton.1000 kilo veya 2,204.6 pound
L
L/C "Letter of Credit" için
kısaltma.Akreditif,Kredi Mektubu.
LADEN Aracın veya geminin bordasına yüklü
halde.
LADING Yüklenen mal ve yük içeriğini
ifade eder.
LANDBRIDGE Köprü ülke taşıması.Bir malın
deniz yoluyla ikinci bir ülkenin kara veya demiryolu ile taşınarak üçüncü
ülkelere taşınması.Asya çıkışlı bir malın ABD'de karada taşınıp deniz yoluyla
Avrupa'ya aktarılmasında olduğu gibi.
LANDED COST Bir ürünün taşıma maliyetleri
de dahil,alıcıya toplam maliyeti.
LANDING CERTIFICATE Bazı ithalatçı
ülkenin konsoloslukları tarafından gümrüğe tabi mallar için ihraç noktası veya
yerinde düzenlenen sertifika.
LANDING GEAR Şasinin ön tarafında
çekiciden ayrıldığında dorseyi dengede tutmaya yarayan parça.
LASH "Lighter Aboard Ship" için
kısaltma.Malları kaldırmak boşaltmak için bir vince sahip gemi.
LCL "Less than Container Load"
için kısaltma.Parsiyel yükleme yapılan konteyner.Birden fazla yükleyici ve/veya
birden fazla alıcısı olması gerekir.
LESS THA TRUCKLOAD Bkz. LCL
LETTER OF CREDIT (LC) Akreditif,kredi
mektubu.Malı ithal eden alıcı adına bir bankanın satıcıya belirli şartları
yerine getirmesi ve belirli belgelerin teslimi şartıyla belirli miktarda ödeme
yapması için verilen yetki.
LETTER OF CREDIT-REVOLVING Yenilenen
akreditif.Belli miktardaki dönülmez akreditif,belirlenen bir vade sonunda aynı
miktar için kendini yenilemektedir.
LETTER OF CREDIT-TRANSFERRABLE
Devredilebilir akreditif.Lehdarı ödeme yapacak olan bankadan,akreditifin
tamamını veya bir kısmını üçüncü bir şahsa devretmesini talep edebileceği
akreditif türüdür.
LETTER OF IMDEMNITY Tazminat mektubu.Temiz
bir konşimento (Clean Bill of Lading) elde etmek için malların muayenesinde
hasar ve zarar tespit edilmesine rağmen bazen göndericinin imzalayıp taşıyıcıya
verdiği belge.
LIGHTENING Geminin limana yanaşabilmesi
için demirliyken yükünün bir bölümünü boşaltıp hafiflemesi.
LINE HAUL Hat taşıması.Yerel servisin
dışında bir şehirden diğerine yapılan taşımalardır.
LINER Düzenli olarak belirli limanlar
arasında hat taşımacılığı yapan gemi.
LLOYD'S REGISTRY LLOYD Sicili.Gemilerin
tetkik ve sınıflandırılmasını yapan ve böylece sigortacıların ve diğer ilgili
kişilerin sigorta veya kullanıma sunulan gemilerin kalite ve durumu hakkında
bilgilendiren kurum.
LOCAL CARGO Yerel yük.Yerel bölgede
taşıyana teslim edilen veya taşıyandan nihai alıcıya teslim eden yük.
LOGISTICS Lojistik.Müşteri memnuniyetini
sağlamak için üretimden tüketime kadar malların,hizmetlerin ve ilgili
bilgilerin etkin ve verimli akışını ve depolanmasını sağlayan
planlayan,uygulayan ve denetimi yapan tedarik zinciri parçası.
LONG TON Büyük ton.2,204 pound.
LONGSHOREMAN Liman işçisi.Limanda
gemileri yüklemek ve boşaltmak üzere görevlendirilen kişi.
LOOSE Ambalajsız,paketlenmemiş mal.
M
M.M.F.B. "Middlewest Motor Freight
Bureau" için kısaltma.ABD'de Orta Batı Kargo Ofisi.
MALPRACTICE Yolsuzluk.Taşıyıcı tarafından
müşterilere cazip kargolar için iskonto ya da navlun değer biçilen illegal
düşük bedeller.Bu durumda düşük tarifeden değer biçilen malzemenin içeriği
bildirilmez.
MANDAMUS Özel işlemler yapılabilmesi için
mahkemeden gelen karar.
MANIFEST Manifesto.Taşıyıcı ve acentesi
tarafından hazırlanan detayların listesini gösteren belgedir.Gemideki toplam
kargonun özet detaylarıdır.Genellikle gümrük amaçlı kullanılır.
MARINE INSURANCE Deniz sigortası.Deniz
riski sonucunda ortaya çıkabilecek kayıpları kapsamak üzere yapılan akdi bir
sigorta türüdür.Tekne,P&I,Kargo"Hamule" vb.türleri vardır.
MARITIME Denizde ya da limanda denizcilik
mahkemesinin yetkisi ile yapılan denizcilik veya ticaret işi.
MARKING Kargo paketlerinin üzerine
tanınmayı kolaylaştırmak için yerleştirilen numara,belge veya diğer
sembollerdir.Mark olarak da bilinir.
MARLINESPIKE İşaretlenmiş metal
çubuk.Kıyı halatının bağlanması için kullanılır.
MASTER INBOND Amerikan Gümrüğünün,EDI
BILGE sistemi olan AMS altında uyguladığı ve yabancı kargoların Amerika'da
elektronik raporlamasına olanak sağlayan program.
MATE'S RECEIPT (Eskiden) Kargonun ikinci
kaptan tarafından imza karşılığında alındığını gösteren makbuz.Makbuza sahip
olan konşimentoya ve değiştirme hakkına sahiptir.
MBM 1000 board feet.1 MBM 2,265 cm.ye
eşittir.
MCFS "Master Container Freight
Station" için kısaltma.Ana konteyner kargo istasyonunun
kısaltmasıdır.Bkz.CFS.
MEASUREMENT CARGO Temel hacim
ölçülerinden hesaplanarak ücretlendirilen kargo.
MEASUREMENT TON 400 feet3 eşitliğinde
hacim birimi.
MECHANICALLY VENTILATED CONTAINER
Havalandırmalı konteyner.
MOMERANDUM BILL OF LADING Şehir içi
konşimento.Konşimento sureti.
METER Metre.Yaklaşık 39,37 inç ve 100 cm.
karşılık gelen uzunluk birimi.
METRIC TONE 2,204.6 pound veya 1000 kg.
eşiti ağırlık birimi.
MICROBRIDGE Kargonun çıkış noktasından
yüklenip,nihai olarak boşaltıldığı yere kadar deniz taşımacısı tarafından
sağlanan taşımadır.Bu esnada kargo ve navlun taşıyıcının sorumluluğundadır.
MILE Mil.Kara mili yaklaşık 1609 m.,bir
deniz mili ise yaklaşık 1852 m.dir.
MINI LANDBRIDGE Konteynerin deniz yolu
ile taşındıktan sonra demiryolu veya kamyon ile önceki limana sevk edildiği
kombine taşımacılık sistemi.
MINIMUM BILL OF LADING Konşimento
maddelerinden biri.En düşük fiyatın taşıyıcı tarafından uygulanmasını
belirtir.Bu fiyatlandırma her ton için güncel fiyat ve kesin miktarda olabilir.
MINIMUM CHARGE Malın taşınması için değer
biçilen en düşük ücret.
MIXED CONTAINER LOAD Değişik eşyaların
konteynere tek yükleme içinde yüklenmesi.
MLB "Mini Landbridge" için
kısaltma.İlgili maddeye bakınız.
WODIFIED ATMOSPHERE Gaz karışımlarının
konteyner içinde normal atmosfer basıncına değiştirilmesi.
MT "Metric Ton" için
kısaltma.100 kg'ye eşit ağırlık birimi.
MULTIMODAL Kombine sistem.Konteynerin
deniz yolu ile taşındıktan sonra demiryolu veya kamyon ile önceki limana sevk
edilmesi.
MULTITANK CONTAINER İki ya da daha fazla
likit tank ihtiva eden konteyner.
N
N.C.I.T.D. "Natıonal Committee on
International Trade Documentation" için kısaltma.ABD Uluslar arası Ticaret
Belgelendirilmesi Ulusal Komitesi.
N.M.F.C. "Natıonal Motor Freight
Classification" için kısaltma.ABD'de Ulusal Kara Kargo Sınıflandırması.
N.P.C.F.B. "North Pacıfıc Coast
Freight Bureau" için kısaltma.ABD Kuzey Pasifik Kıyısı Kargo Ofisi.
NAUTICAL MILE Deniz mili.Yaklaşık 1852
metrelik deniz mesafe birimi.
NEC "Not Elsewhere Classified"
için kısaltma."Başka yerde sınıflandırılmış" anlamında konşimento
terimi.
NEGETIOABLE INSTRUMENTS Çek,senet,bono
veya konşimento gibi ciro edilebilir belgeler.
NES "Not Elsewhere Specified"
için kısaltma."Başka yerde belirtilmemiş" anlamında konşimento
terimi.
NESTED Yer ve hacimden tasarruf
sağlayan,bir malın diğeri içinde tamamen gömüleceği şekilde paketleme.
NET TARE WEIGHT Net dara ağırlığı.Taşıma
birimlerinin kendi ağırlığı.
NET TONNAGE (NT) Net tonaj.Geminin
sertifikasında yazan net ağırlığıdır.Bazı liman masrafları bu ağırlık üzerinden
hesap edilir.
NET WEIGHT Net ağırlık.Herhangi bir
paketleme olmadan malın özgül ağırlığıdır.
NEUTRAL BODY Üyelerinin deniz konferansı
kararlarına uyarak kendine özgü politika ile vergi ihlallerini inceleyen ve
taşıyıcı belgelerini kontrole almak için kurulan örgüt.İhlaller üyelere rapor
edilir ve önemli cezalar verilir.
NO-SHOW Kargonun rezervasyonu yapıldığı
halde denize açılmadan vaktinde yetişememesi ve bu yüzden yüklenmemesi.
NOI "Not Otherwise Indexed"
için kısaltma."Endekste gösterilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NOIBN "Not Otherwise Indexed By
Name" için kısaltma."Aksi belirtilmedikçe isim tarafından
gösterilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NON-DUMPING CERTIFICATE Bazı ülkeler
tarafından gemi ve diğer ürünlerin ucuza satılmasını önlemek için istenilen
belge.
NON-VESSEL OPERATING COMMON CARRIER (NVOCC)
Başkasının gemisini kullanan ve kendi namına konşimento düzenleyen;deniz
taşıyıcısından yer alıp bunları ihracatçılara satan konsolidatör
firmalar,taşıma işleri komisyoncuları.NVOCC konşimento düzenler,tarif yayınlar
ve hatta fiziki taşımayı gerçekleştirmeden taşıma işlerini organize
ederler."Non-Vehicle Operation Common Carrier" olarak da geçmektedir.
NOR "Notice of Readiness" için
kısaltma.Hazırlık mektubu.Geminin yüklenmeye hazır olduğuna dair bildiri.
NOS "Not Otherwise Specified"
için kısaltma."Başka türlü belirtilmemiş" anlamında konşimento
terimi.
NOSE Burun.Vagon veya konteynerin ön
kısmı.
O
O.E.C.D. "Organization of Economic
Cooperation and Development" için kısaltma.Merkezi Paris'te olan Ekonomik
İşbirliği ve Kalkınma Örgütü".Dünyanın en büyük gayri safi milli hasılaya
sahip ülkelerinin oluşturduğu örgüt.
O.P.I.C. "Overseas Private
Investment Corporation" için kısaltma.ABD'de Denizaşırı Özel Yatırım
Örgütü.
OCEAN BILL OF LADING (OCEAN B/L) Deniz
konşimentosu.İhracatçı ile taşıyıcı arasında taşıma sözleşmesidir.Taşıyıcının
malzemeyi aldığının kanıtıdır.Ciro edilebilir türden ise kargo seyir
halindeyken konşimento satılabilir,alınabilir veya takas edilebilir.
ODS "Operating Differential Subsidy
" için kısaltma. ABD hükümeti tarafından taşıma firmalarına verilen nakit
teşvike verilen ad.
ON BOARD Konşimento üzerinde kargonun
gemiye yüklendiğini gösteren ifade.Akreditif şartları gerektiğinde konşimentoda
belirtilir.
ON DECK Gemide konşimento üzerinde
kargonun açık güverteye yüklendiğini gösteren ifade.
OPEN ACCOUNT Açık hesap.Malın yabancı
alıcıya ödeme garantisi olmaksızın yüklendiğini gösteren ticari anlaşma.
OPEN INSURANCE POLICY Açık sigorta
poliçesi.Deniz Taşımacılığında bir ihracatçının belirli bir vadede yapacağı
taşımaların tümünü kapsayan sigorta.
OPEN TOP CONTAINER Yükleme ve boşaltmanın
üstten yapılabildiği,üzeri sökülebilir tavan kapağı olan veya branda ile kaplı
konteyner tipi.
OPERATING RATIO Taşıyıcının net satışı
ile masraflarının karşılaştırılması.Operasyon verimliliğini ölçmede başvurulur.
OPTIMUM CUBE Konteyner yüklemesinde
erişilen en yüksek hacim.
ORDER-NOTIFY (O/N) Malın gümrükten
çekilmeden önce teslimini ifade eden konşimento terimi.Genellikle akreditifli
mallar için geçerlidir.
ORFS "Origin Rail Freight
Station" için kısaltma.Kargo treni çıkış istasyonu kısaltması.Malın çıkış
tren istasyonu.
ORIGIN Malın taşınmaya başladığı çıkış
yeri.
ORIGINAL BILL OF LADING (OBL) Orijinal
konşimento.Taşıyıcı sözleşmesinin tamamlanması için istenilen imzalı
evrak.Konşimentoyu düzenleyen taşıyıcı evrak üzerine "original"
ifadesi koymalıdır.
OS&D "Over,Short or
Damaged" için kısaltma.Yükleme esnasında malın,"fazla,eksi veya
hasarlı" bulunması halinde konşimento üzerine konan ifade.
OUT GATE Konteynerin tren veya gemi
limanından ayrılışındaki işlemler.
OVERCHARGE Basılı tarifenin üzerinden
ücretlendirme.
OVERHEIGHT CARGO 8 feet'den daha yüksek
olan,dolayısıyla standart konteynere yüklenemeyen kargo.
OWNERCODE (SCAC) "Standart Carrier
Abbreviation Code" için kısaltma.Bireysel adi taşıyıcıyı tanımlar.
P
P&I "Protection and
Indemnity" için kısaltma.P&I sigortası,ortaya çıkacak yük ve çevre
hasarlarının miktarının reasürans şirketleri tarafından karşılanamayacak kadar
büyük miktarlarda olabildiği için gemi sahibi firmaların bir araya gelerek kurdukları
sigorta klüpleridir.Küçük hacimli yerel taşımalar haricinde tüm uluslararası
deniz taşımalarında gemini P&I sigortası sahibi olması şartı bulunur.
PACKING LIST Taşınan mal kalemlerinin tek
tek birim/adet ve işaretlerinin belirtildiği ancak değerlerinin yer almadığı
liste.
PADAG "Please Authorize Delivery
Against Guarantee" için kısaltma."Lütfen garanti karşılığında mal
teslimini sağlayınız".Alıcının elinde orijinal konşimentonun bulunmaması
halinde ilgili acenteye talimat vermesi için kullanılır.
PAIRED PORTS ABD'de uygulanan bir gümrük
programı.Belirlenmiş olan iki gümrük kapısından herhangi birine giriş evrakları
olmadan kargo kabulü yapılabilmesini sağlayan elektronik sistem.
PAPER RAMP İki noktayı eşitlemekte
kullanılan demiryolu rampası.
PAPER RATE Herhangi bir yüke
uygulanmadığı için kağıt üzerinde kalmış taşıma ücreti.
PARCEL RECEIPT Bir taşıyıcının,tamamen
kurallara ve yasalara uygun olarak,minimum konşimento fiyatının altında bir
ücretle küçük paketleri taşıması halinde yük sahibine konşimento yerine verdiği
evraka verilen ad.
PARTIAL CONTAINERSHIP Kısmi konteyner
gemisi.Hem kalıcı konteyner hücreleri hem de parsiyel yük için bölmeleri olan
gemi.
PARTIAL SHIPMENTS Parsiyel yükleme.
PARTICULAR AVERAGE Sigorta ile ilgili bir
terim.Prim hesaplamasında kullanılır.
PAYEE Belirli bir kıymetli evrakta adına
ödeme yapılacak kişi,alacaklı.Akreditifte alacaklı çek/senet sahibi ya da
bankası olabilir.
PER DIEM Günlük bazda sabitlenmiş bir
ücret için Latince kökenli terim.
PERILS OF THE SEA Denizyolu
taşımacılığında taşıyıcının yasal sorumluluğunun olmadığı riskler.
PHYTOSANITARY INSPECTION CERTIFICATE
Bitki Sağlık Sertifikası.Başka bir ülkeye ihraç edilecek bir ürün için ve bu
ülkenin talebi üzerine verilen ve tarım ürününün sağlık açısından zararlı
olmadığını herhangi bir hastalık taşımadığını gösterir belge.
PICKUP Bir yüklemeye konu olan kargonun
yükleyicinin fabrika veya deposundan kamyon ile teslim alınması.
PIER İskele,rıhtım.
PIER TO PIER Rıhtımdan rıhtıma taşıma.
PIGGY PACKER Konteynerleri demiryolu
vagonlarına indirmeye/bindirmeye yarayan mobil vinç.
PIGGYBACK Kamyonun içinde yüküyle
birlikte demiryoluyla taşınmasına verilen ad."Rail Pigs" de denir.
PLACE OF DELIVERY Teslim yeri.
POD "Port of Discharge" veya
"Port of Destination" için kısaltma.Boşaltma Limanı.
POINT OF ORIGIN Çıkış (orijin)
yeri.Kargonun yükleyiciden teslim alındığı nokta.
POL 1."Port of Loading" için
kısaltma.Yükleme limanı. 2."Petroleum Oil and Lubrications" için
kısaltma.Petrol ve diğer sıvı yakıtlar.
POMERENCE ACT ABD'de bir konşimentonun
düzenlenebileceği durumları gösteren kanun.
PORT OF DISCHARGE (BILL OF LADING)
Konşimentoda "Boşaltma Limanı" olarak gösterilen yer.
PORT OF ENTRY Kargonun boşaltıldığı ve
ithalatçı ülkeye giriş yaptığı gümrük noktası.
PORT OF EXIT Kargonun yüklendiği ve
ülkeden çıkış yaptığı gümrük noktası.
PRATIQUE CERTIFICATE İlgili ülkenin
sağlık bakanlığı yetkilileri veya bakanlık tarafından bir geminin üzerindeki
geçici karantinayı kaldırmak üzere verilen evrak.Gemicilik jargonunda
"pratika" diye geçer.
PRE COOLING Narenciye ve benzeri
bozulabilir yükler için uygulanan ve kargonun ani ısı değişimlerinden dolayı
bozulmasını engelleyen önceden soğutma yöntemi.
PREPAID (Ppd.) Yükleyicinin taşıyıcının
konşimentoyu serbest bırakmadan önce yaptığı ön ödemeler.
PRO FORMA INVOICE Proforma fatura.Bir
tedarikçi tarafından alıcıya gönderilen tüm satış şartları,yüklenecek malın
cinsi,miktarı ve değeri belirtilen fatura.
PRO RATE "Orantılı" anlamına
gelen Latince bir terim.Özellikle gemicilikte astarya ve sürastarya
hesaplarında müsaade edilen gün süresi aşıldığı ve önce tamamlandığı taktirde
fark süre hesabında tam gün değil,geçen saat ve dakika oranı ile
hesaplanacağını ifade eder.
PROJECT RATE Bir projeye ait çeşitli
malların taşınması için bir seferde verilen fiyat.Genellikle inşaat projeleri
için kullanılır.
PUBLISHING AGENT Ulaşım hatları
tarafından,tarife ve fiyatları veya düzenleme ve kuralları yayımlama için yetki
verilen kişi ya da kuruluş.
Q
QUARANTINE Karantina.Halkın sağlığını
korumak amacıyla giriş çıkışı izne bağlanan alan.Bir gemi sağlık nedenleriyle
karantinaya alınabilir ve belirli bir bölgeden demir alması
engellenir.Karantinaya alınan gemi üzerine büyük "Q" harfi bulunan
bir bayrak çekilir.
QUOTA Kota.Belirli bir süre için ithal
edilebilir mal miktarı.
QUOTATION Kotasyon.Bir malın belirli
koşullarda ve belirli fiyatta satma önerisi.
R
RAG TOP Üstü muşamba kaplı açık
konteyner.
RAIL DIVISION Demiryollarına denizyolu
taşıyıcısı tarafından ödenen taşıma ücreti.
RAIL GROUNDING Konteynerin trenden
tahliyesi.
RAMP Demiryolu rampası.Konteynerin
yüklenip boşaltıldığı demiryolu terminali.Eskiden bu işlem vagonların yanaştığı
demiryolu rampasında gerçekleştiği için bu isimle anılıyor.Bu işlem günümüzde
vinç ve diğer kaldırma/boşaltma araçlarıyla gerçekleştiriyor.
RAMP YO DOOR Rampadan müşterinin istediği
adrese taşıma.
RAMP TO RAMP Bir demiryolu terminalinden
diğerine taşıma.
RATE BASIS Fiyatlandırma
esnasında,formüllerin dahilindeki faktörler bütünü.
REASONABLENESS Taşıma ücretinde makul
olması prensibi.Milletlerarası Ticaret Odası ve hukuki mevzuata göre taşıma
ücreti taşıyıcıya trafik ve taşıma maliyetinin karşılayacak ve taşıyıcıya makul
bir kar bırakacak seviyede olmalıdır.
REBATE Fiyatların tarifelerin altında
haksız rekabet yaratacak seviyeye indirilmesi.
RECONSIGNEMENT Mallar transit haldeyken
konşimento üzerindeki alıcı veya varış limanını değiştirmek.Bkz.DIVERSION
RECOUSE Garantörlerden borç ya da fatura
için hak talep etme.
READ LABEL Alev alabilecek tehlikeli
maddelerin üzerine yapıştırılması gereken kırmızı etiket.
REFFER Soğutucu konteyner.
RELATED POINTS Bir grup nokta için
fiyatları aynı ya da gruba bağlı olan noktalar.
RELAY Sahibi aynı olan taşıma araçları
arasında konteyner nakli.
REMITTANCE Para havalesi.
RESTRICTED ARTICLES
Sınıflandırılmış,belli koşullar sağlanınca taşınabilir maddeler.
REVENUE TON (RT) Bir ton taşıma başına
elde edilen gelir.
REVERSE IPI ABD'nin iç kısımlarında bir
yere taşınacak konteynerin doğu limanlarına bırakılması.
RFQ "Request for quatation"
için kısaltma.Aktarma talebi.
RO/RO "Roll on/Roll of
Vessels"için kısaltma.Ro/Ro taşıması.Tekerlekli araçların vinç olmadan
gemiye binebildiği taşıma şekli.
ROLL Kargo için bir sonraki gemide
yeniden rezervasyon yapma.
ROLLING Geminin alabandadan alabandaya
hareketi.
ROLL-ON/ROLL-OF VESSELS Bkz.RO/RO.
RUNNING GEAR Konteyneri taşımak için
kullanılan tamamlayıcı alet.
RVNX "Released Value Not
Exceeding" için kısaltma.Taşınan mal bedelinin sınırlandırılması.
S
SANCTION Yaptırım.Bir hükümet tarafından
başka bir ülkeye karşı yapılan bir ambargo
SCAC CODE Bkz."Owner Code".
SEA WAYBILL Deniz konşimentosu.Genellikle
şirketin kendi için yaptığı taşımalarda kullandığı malın gemi bordasına
yüklendiğini gösterir belge.
SEA-BEE VESSEL Asansörlü veya kaldıraçlı
gemi.Arka bölümünde su altında kalabilir ağır iş yüklü hidrolik kaldıraç veya
asansör kurulmuş açık deniz gemileri."See Bee" mavnaları LASH
mavnalarından daha büyüktür."Sea-Bee" sistemleri çok uzun süre kullanılmaz.
SEA PROTEST Bkz.Captain Protest.
SEAWORTHINESS Sefer uygunluğu,denize
elverişlilik.Kullanılış maksadına göre bir geminin uygunluğu geminin her yönden
öngörülen sefer için uygun olması.
SED "Shipper's Export
Declaration" için kısaltma.ABD Ticaret Bakanlığı'nın düzenlediği taşıtıcı
İhracat deklarasyonu.
SERVICE 1-Hizmet,servis. 2-Belirli bir
yolculuk yapan ve belirli bir Pazar hizmeti veren gemi filosu.
SERVICE CONTRACT Hizmet
sözleşmesi.Taşıtıcı/gönderici ile taşıyıcı arasında yapılan sözleşme.Bu
sözleşmede satıcı belirli bir süre için taşıyıcıya kargo sağlamayı ya da navlun
ödemeyi taahhüt ederken,taşıyıcı ise belirli tarife karşılığı göndericiye
belirli servis kalitesi,yük yeri ve seyir süresi garantisi vb. güvenceler
sunar.Sözleşmede ayrıca tarafların yükümlülüklerini yerine getirmemeleri
halinde başvurulacak yaptırımlar da yer alır.
SHEX "Sunday and Holidays
Excluded" için kısaltma.Pazar ve tatil günleri hariç.
SHINC "Sunday and Holidays
Included" için kısaltma.Pazar ve tatil günleri dahil.
SHIP CHANDLER Gemi malzemecisi.Gemiler
için teçhizat ve araç gereç satan kişi ya da şirket.
SHIP DEMURRAGE Gemi ardiye
ücreti.Demuraj/İstarya ücreti.Bir yük geminin geciktiği için taahhüt edilen bir
sürenin aşılmasıyla ödenilen bedel.
SHIPMENT Yük.Br göndericinin bir alıcıya
bir seferde gönderdiği,konşimento üzerinde belirtilen kargonun tamamı.
SHIPPER Taşıtıcı/gönderici/konsinye.Taşınan
malın sahibi veya acentesi.
SHIPPERS ASSOCIATION Taşıyıcılar birliği
veya taşımacılık derneği.Taşıyıcıların menfaatlerini temsil eden kar gütmeyen
birlik.
SHIPPERS INSTRUCTIONS Taşıtıcı
talimatları.Taşıtıcısının veya acentesinin taşıyıcıya gönderdiği malın
taşınması,teslimi,konşimento biçimi vb. konulardaki talimatlar.
SHIPPER'S LETTER OF INSTRUCTION FOR ISSUING AN AIR
WAYBIL Taşıyıcı veya freight forwarder acentesinin taşıtıcı namına
hava konşimentosu düzenleyebilmesi ve imzalaması için yetki istediği evrak.
SHIPPER'S LOAD&COUNT (SL&C)
Taşıtıcı Yüklemesi ve Sayımı.Taşıtıcı tarafından yüklenen ve onaylanan ve
taşıyıcılar tarafından kontrol ve tasdik edilmemiş sevkıyat.Yükleme ve adet
sayım bilgileri mal sahibinin sorumluluğundadır.
SHIPPING ORDER Taşıyıcı
talimatı.Taşıyıcının taşıyıcıya malın gönderilmesine ilişkin emri.Genellikle
konşimentonun üçüncü nüshasıdır.
SHIP'S BELL Kampana.Gemide zaman
ölçer.Bir çan sesi her bir yarım saat içindir.12:30'da bir çan,1:00 de
iki,1:30'da üç çan ve böylece 4:00 kadar sekiz çan çalar.4:30'da çerim bir
çanla yeniden başlar.
SHORE Destek payandası.Batmayı veya
eğilmeyi önlemek için bir şeyin karşısına veya altına bir direk veya destek
yerleştirmek.
SHORT TON 2000 pound veya 2000
libre.Amerikan tonu olarak da bilinir.
SHIP'S MANIFEST Gemi özet
beyanı/Manifestosu.Belirli bir seferdeki yüklerin detaylarının yer aldığı
liste.
SHRINK WRAP Koruyucu ambalaj.Birkaç ünite
etrafında bir zarf içinde ısı işleminden geçirilmiş ve sıkıştırılmış polietilen
veya benzer malzeme.Palet üzerindeki yükleri korur.
SIDE LOADER Yanal yükleyici.Konteyneri
kaldırmak için bir köşesinden kaldırma aparatı yerleştirilmiş bir kaldırma
tamponudur.
SIDE DOOR CONTAINER Yanal kapalı
konteyner.Bir arka kapı ve minimum bir kenar kapıyla donatılmış bir konteyner.
SIGHT DRAFT Muhatabın/alıcının
başvurusuyla ödenebilen çek,senet gibi kıymetli evrak.
SKIDS Kızak,kalastra.Kutuların altına yerleştirilen
veya paketleri daha yükseğe kaldırmak için forkliftlerin veya diğer kaldırma
ekipmanlarının kolayca erişmelerini sağlamak için yapılmış takozlar,seri
paralel kızaklar.
SLEEPERS Demiryolunda taşınan içeriği
raporlarda yer almamış yüklü konteyner.
SPINE CAR Özel konteyner elleçleme
aracı,staker.Mafsallı 5 platformlu otoray taşıt."Stack car"ın
kullanılmasının yükseklik ve ağırlık limitinin sınırlandığı yerlerde
kullanılır.
SPOTTING Konteynerin yüklenip
boşaltılacağı yere yerleştirilmesi.
STABILITY 1-İstikrar. 2-Bir gemiyi
alabora olduğunda yükseğe kaldıran veya yukarıya döndüren kuvvet.En alt
kaldırma ağırlığı stabiliteyi artırır.Bir gemi yüksek stabilitede serttir,düşük
stabilitede yumuşaktır.
STACK CAR Konteyner elleçleme
aracı,staker.Mafsallı,5 platformlu,konteynerlere çift destek sağlayan otoray
taşıtıdır.
STACKTRAIN Raylı konteyner elleçleme
aracı,staker.
STANDART INDUSTRIAL CLASSIFICATION
Amerikan hükümeti tarafından kullanılan ürünlerin ve hizmetlerin açıklandığı
bir standart sayısal koddur.
STANDART INDUSTRIAL TRADE CLASSIFICATION
Birleşmiş Milletler tarafından uluslar arası ticarette kullanılan malların
sınıflandırılması için geliştirilen bir standart sayısal kod.
STARBOARD Gemide sancak tarafı.
STATUE OF LIMITATION Zaman aşım süresi.(Bir
taşıma sözleşmesi hakkında) İddialar için mahkemeye başvurma hakkının dolduğu
süre.
STC "Said to Contain" için
kısaltma.Ambalaj için kısaltma.Ambalaj içinde gönderici tarafından bulunduğu
beyan edilen mal için taşıyıcı tarafından konşimentoya konulan not.
STCC "Standart Transportation
Commodity Code" için kısaltma.Mal cinsine göre "Standart Nakliye
Kodu."
STEAMSHIP CONFERENCE Gemi Operatörleri
Konferansı.Gemi işletmecilerinin taşıma tarifelerini oluşturmak için
oluşturdukları kartel.
STEAMSHIP GUARANTEE Gemi teminatı.Bir
banka vasıtasıyla taşıyıcılara çıkartılan bir tazminat;herhangi bir kayba karşı
veya alınan bir partide malların kurtarılmasından kaynaklanan zararların
artmasına karşı taşıyıcılar korur.
STERN Geminin arkası.Başın karşıtı.
STEVEDORE Limanlarda yükleme boşaltma
işlemlerini yürüten özel firmalar ve onun işçileri.
STORE-DOOR PICK-UP DELIVERY Depodan son
kullanıcıya hızlı teslim.Taşıyıcının göndericiden malı teslim alıp nihai
tüketim noktasına tüm taşıma hizmetlerini sunması.
STRAIGHT BILL OF LADING Nama yazılı
konşimento.Ciro edilemeyen konşimentolara verilen ad.Emre yazılı olan doğrudan
konsiye/adına çıkarılan ve böylece başka taraflarca kullanılmayan
konşimento.Üzerine "Non-Negociable" (ciro edilemez) kaşesi veya
yazısı konulabilir.
STRADDLE CARRIER Konteyner taşıma,yükleme
ve boşaltmalarda kullanılan tekerlekli büyük kamyon.
STRIPPING Konteynerden yük
boşaltmak.Bkz.Devanning
STUFFING Konteyneri yüklemek.
STW "Said to Weight"için
kısaltma.Taşıtıcının ağırlık beyanını kontrol etmeyen taşıyıcı tarafından
konşimentoya konulan not.
SUBROGATE Birinin yerine geçme,diğerinin
yerine koymak anlamında sigorta deyimi.Örneğin,deniz sigortasında tazminatı
ödeyen sigortacının parayı ödeyen sigortacının haklarını kazanması.
SUFFERANCE WHARF Gümrük iskelesi.Gümrüğe
tabi malların çıkarıldığı yer.Müşteri yetkisi ve iştiraklanmış bir
iskeledir.Gümrük yetkililerinin hazır bulunduğu ve gümrük yetkililerince
onaylanan iskele.
SUPPLY CHAIN Tedarik zinciri.Hammadde
tedarikinden,imalat ve üretime oradan nihai tüketime kadar tüm aktiviteleri
kapsayan lojistik yönetimi sistemi."Just in Time" (tam zamanında) bir
tedarik zinciri yönetimi örneğidir.
SURCHARGE Tarifenin üzerinde veya ekstra
ödemeler.
SURTAX Ek vergi.
T
T&E "Tranportation and Exportation"
için kısaltma.Taşımacılık ve ihracat.Malın liman girişinden çıkışına kadar olan
kargo hareketlerini kontrol eden gümrük formu.
TAIL Kuyruk.Konteynerin veya römorkun
arka tarafı.Burun ya da ön tarafın zıt tarafı.
TANKERS Tanker.Ham petrol ve petrol ürünleri;kimyasal,sıvılaştırılmış
gaz (LNG,LPG,şarap,pekmez ve benzer ürün tankerleri gibi,sıvı kargo taşımak
için tanklarla donatılmış gemilerdir.
TARE WEIGHT Dara ağırlığı.Vagon veya
konteyner taşımacılığında,vagonun veya konteynerin boş ağırlığı.
TARIFF Tarife.Taşımacı şirketlerin
uyguladıkları fiyat teklifleri,kurallar.
TBN "To Be Nominated" için
kısaltma.Henüz geminin veya diğer taşıma aracının isminin ya da kodunun
bilinmediği zaman konşimentoya konulan not.
TELEX Teleks.İletilerin diğer şirketlere ulaştırılması
için kullanılır.Faks veya internet bu sistemin çoğu yerde yerini almıştır.Ancak
uluslar arası ticarette halen mahkemede tek geçerli yazılı haberleşme
yöntemidir.
TEMPERATURE RECORDER Isı kayıt
cihazı.Kargo yoldayken konteynerdeki ısıyı kaydeden cihaz.
TENDER Fiyat teklifi.Eşya
taşımacılığı,araç parkı veya konteyner yükleme boşaltma için fiyat teklifi.
TENOR Çekte öngörülen ödemedeki tarih ve
vade.
TERMINAL Gemi,tren,kamyon veya uçağa
yüklenecek konteynerlerin hazırlanması veya bu araçlardan indirilecek
konteynerin derhal istiflenmesi için tahsis edilmiş alan.
TERMINAL CHARGE Terminal
ücreti.Taşıyıcıların terminal alanlarındaki hizmetler için uygulanan fiyat.
TERMS OF SALE Satış
terimleri.Milletlerarası Ticaret Odası'nın en son 2000 yılında belirlediği
taşımada alıcı ve satıcının sorumlulukların belirten kargo satış
terimleri.Bunlar EXW,FCA,FAS,CFR,CIF,CPKT,CIP,DAF,DES,DEA,DDU ve DDF'dir.
TEU "Twenty Foot Equivalent
Unit" için kısaltma.20 Feet'lik konteyner.
TROUGH RATE Tek fiyat.Çıkış noktasından
nihai varış noktasına kadar ki toplam fiyat.
TROUGHPUT CHARGE Konteyner
indirme/bindirme ücreti.Konteynerin,konteyner alanına veya gemiye
taşınmasındaki ücretlendirme.
TIME CHARTER Kontrat süresi.Gemi sahibi
ve kiracı arasındaki kira kontratı.Kira kontratının süresi yıllara göre ya da
yapılan gemi yolculuğuna göre olabilir.
TIME DRAFT Çek vadesi.Vadesi gelmiş çek
ya da belirlenmiş süreyi aşmış zaman.
TIR "Transport International par la
Route" için kısaltma.Uluslararası Karayolu Taşımacılık Anlaşması.Amerika
ve Avrupa hükümetleri arasında yapılan uluslar arası karayolu taşımacılığı
anlaşması.Mühürlenmiş konteynerlerin TIR karneleri göstererek milli sınırları
geçmesini sağlar.
TL "Trailer Load" için
kısaltma.Dolu kamyon yükü.
TOFC "Trailer on Flat Car" için
kısaltma.Bindirmeli taşıma.Açık yük vagonu üzerinde römork şeklinde
taşıma."Piggyback" olarak da bilinir.
TON_MILE Mil başına taşınan yükün ton
ağırlığı.Taşımacılıkta gelir ve giderleri karşılaştırmada kullanılır.1 ton
yükün 1 mil taşınmasındaki getiri.
TONNAGE Tonaj.100 feet3 ölçüsündeki hacim
birimi.
TOP AIR DELIVERY Konteynerdeki hava
sirkülasyonu tipi.Hava sirkülasyon ünitesinde,havanın konteynerdeki en dip
kısma kadar,evaparator aracılığıyla filtre edilerek oluklardan konteynerin en
üst kısmına kadar ulaştırılmasıdır.Bu tarz akım özel yöntemler içerir.
TOWAGE Yedek gemi tarifesi.Yedeğe çekilen
gemilere uygulanan ücret tarifesi.
TRACTOR Çekici,traktör.Bir ya da birden
çok römorku çeken karayolu aracı.
TRADE ACCEPTANCE Ödeme vadesi kabulü.Alıcı
tarafından kabul edilen ödeme zaman veya gün vadesi.
TRAFFIC Trafik.Nakil hattı üzerinde
taşınan insanlar veya mallar.
TRAMP LINE Düzensiz hat.Deniz taşıma
şirketleri,gemilerini düzgün ve periyodik rotalarda kullanmaz.Nerede yüklenecek
kargo varsa gemilerinin oraya yönlendirir.
TRANSPORT Taşıma,nakliyat.Yükün bir
yerden bir yere nakli.
TRANSPORTATION & EXIT (T&E)
Yabancı malların taşınması için bir limana ulaşması ve aynı ülke üzerinde başka
bir limana gümrük vergisi ödemeden ihracı.
TRANSSHIP Aktarma.Malların bir nakil
hattından diğer bir hatta transfer edilmesi veya bir gemiden diğer bir gemiye
nakledilmesi.
TRANSSHIPMENT PORT Aktarma limanı.Yükün
bir taşıyıcıdan başka bir taşıyıcıya aktarıldığı yer.
TRUST RECEIPT Bankanın himayesi altındaki
malların alıcıya devretmesi,kendi himayesinden çıkarması.
TURNAROUND Bekleme süresi.Deniz
ulaşımında,geminin limana ulaşması ve ayrılması arasındaki zaman.
TWIST-LOCK Kilit.Konteynerleri güvenli
bir şasi üzerine oturtmak için kullanılan dört adet kıvrılabilen süngü
şeklindeki aparat.
TWO-WAY PALLET Çift yönlü palet.Çatallı
forkliftlerin sadece iki yanından kavrayabileceği şekilde dizayn edilmiş palet.
U
U.S.CONSULAR INVOICE ABD Konsolosluk
belgesi.Amerika'ya ithal edilmiş mallara gereken konsoloslukla ilgili belge.
UCP "Unıform Customs and Practice
for Dokumentary Credits" için kısaltma.Milletlerarası Ticaret Odası
tarafından yayınlanan,uluslar arası ticaret için en sık kullanılan ödeme
standardı.Akreditif ödemeleri gibi,taşımacılık ve bankacılık alanındaki yeni
değişimleri güncelleyen yayın.
UFC "Uniform Freight
Classifications" için kısaltma.Taşımacılık standartları.
ULLAGE Aleç.Konteynerin tam dolu
olmadığında mevcut olan boş yer.Boş alan,içi sıvı dolu olan varil veya
tanklarla doldurulamayacak alan.
UNCLAIMED FREIGHT Alıcısı tarafından
istenmeyen,soruşturulmayan veya teslim alınmayan yük.
UNDERCHARGE Gerçek tutarından daha az
ücretlendirmek.
UNIT LOAD Birim yük.Paletlere,sandıklara
yüklenen,taşınmaya hazır paketler,yükler.
UNIT TRAIN Gidileceği yönü belirlenmiş ya
da rotada yapılan değişikliklerde kullanılmak üzere belirlenmiş yaklaşık 100
adet vagon.
UNITZATION Konsolidasyon.Palet
gibi,birden fazla yükü toparlayıp tek parça haline getirmek.
UNLOADING Boşaltmak.Gemideki malları
indirmek.
V
VALIDATED EXPORT LICENCE ABD'de
"İhracat İzin Belgesi".
VALIDATION Konşimentoyu
onaylamak.Konşimentonun doğruluğunu kanıtlamak,belgelemek.
VANNING Malın konteynere istiflenmesi.
VARIABLE COST Değişken
maliyetler.Fiyatların kısa zaman içinde yapılan faaliyetlere göre
değişmesi.Örneğin kargoyu ülke sınırları içinde tren veya kamyonla ulaştırmayı
içeren fiyatlar,bazı limanlardaki yapılan işler ve kısa süre için kiralanan
teçhizatların masraflarındaki değişiklikler.
VENTILATED MANIFEST Gemi manifestosu.Uluslararası
taşıyıcı,geminin hem ayrıldığı hem de vardığı limanda mürettebatın ve içerdiği
malların hakkında bilgi vermek zorundadır.Gemi gümrük beyannamesi konşimento
numarası ile birlikte her yükleme ile ilgili çeşitli detaylar içerir.
VESSEL SUPPLIES FOR IMMEDIATE EXPORTATION
Malların gemiye,uçağa v.b.tek bir limandan,merkezden yüklenmesini ihracatında
aynı limandan veya merkezden yapılmasını sağlayan gemi.
VIZ "İsmen" anlamında Latince
bir kısaltma.Ürünleri gümrük vergilerinde açık bir şekilde belirtmekte
kullanılır.
W
WAR RISK (Sigortacılıkta) Savaş
Riski.Herhangi bir savaş durumunda mallarda olabilecek kayıpların
sigortalanması.
WAREHOUSE Depo.Yüklerin kabul
edildiği,konsolidasyonun yapıldığı,sevk edildiği ve stoklandığı alan.
WAREHOUSE ENTRY Depo giriş belgesi.Depoya
yerleştirilen ithal edilmiş malları tanımlamaya yarayan belge.Görevi,mallar
depodayken değil,dağıtım için depodan çıkartıldığında ve tüketilmeye başlandığı
zaman vergilerini toplamaktır.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION (WDT)
Gümrük antreposundaki ticari malların,yerine yeni gelen başka malların bir
limandan diğer bir limana taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION EXPORTATION
Gümrük antreposundaki malların,bir limandan ihracat için başka bir limana ABD
üzerinden vergi ödemeden taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION IMMADIATE
EXPORTATION (WDEX) Gümrük antreposundaki malların,doğrudan vergi
ödemeden ihraç edilmesinin sağlanması.
WAREHOUSING Depolama.
WAYBILL (WB) Taşıma
senedi,konşimento.Deniz taşımacılığında,taşımacılık hattı tarafından
hazırlanan,harekete başlangıç noktasını,gidilecek yeri,rotayı,malı
göndereni,alıcıyı,gemilerin tasvirini ve ulaştırma servisine uygulanan ücret
miktarını gösteren bir belge.Bu belge beraber veya posta yoluyla acenteye gönderilir.
WEIGHT AND MESUREMENT Navlunun ağırlığına
ve hacme göre hesaplanması. Ölçü tonu;40 feet3 yada 1 m3. Net ton ve eksik
ton=2000 Ibs Grosston/longton=2,249 Ibs. Metrik ton, kilo ton=2204,3 Ibs.
Metreküp=35,314 fit küp.
Y
YARD Sınıflandırma, muayene ve depolama
alanı.
YORK ANTWERP RULES OF 1974 1994'te son
değişiklikleri yapılan,özellikle avaryaya konşimento veya C/P hükümlerine
görene şekilde hesaplanacağına ilişkin kurallar bütünü.Tarafların anlaşması ile
bu kurallar uygulamaya alınmış olup uluslar arası bir zorlayıcılığı yoktur.
Z
ZULU TIME Greenwich'e saat ayarı.